نعمت آسانی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آسانی به معنای
سهولت در برابر دشواری، و
صعوبت، یعنی نعمت‌هایی که
خداوند به بندگانش عطا می‌کند در نهایت با سهولت پایان می‌پذیرد.
فاما من اعطی واتقی• وصدق بالحسنی• فسنیسره للیسری.
«اما آن کس که (در راه خدا)
انفاق کند و پرهیزگاری پیش گیرد. و جزای نیک (الهی) را تصدیق کند. ما او را در مسیر آسانی قرار می‌دهیم». (مقصود این است که به زودی راه انجام دادن
اطاعت خداوند را برایش آسان می‌سازیم.
).
مفسران برای کل این سوره شاءن نزولی از
ابن عباس نقل کرده‌اند که ما مطابق آنچه مرحوم
طبرسی در
مجمع البیان آورده است
روایت را می‌آوریم:
مردی در میان مسلمانان بود که شاخه یکی از درختان خرمای او بالای خانه مرد فقیر عیال‌مندی قرار گرفته بود، صاحب نخل هنگامی که بالای درخت می‌رفت تا خرماها را بچیند، گاهی چند دانه
خرما در خانه مرد فقیر می‌افتاد، و کودکانش آن را برمی‌داشتند، آن مرد از نخل فرود می‌آمد و خرما را از دستشان می‌گرفت (و آنقدر بخیل و سنگدل بود که) اگر خرما را در
دهان یکی از آنها می‌دید انگشتش را در داخل دهان او می‌کرد تا خرما را بیرون آورد!.
مرد فقیر به
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم
شکایت آورد پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: برو تا به کارت رسیدگی کنم.
سپس صاحب نخل را ملاقات کرد و فرمود: این درختی که شاخه هایش بالای خانه فلان‌کس آمده است به من می‌دهی تا در مقابل آن نخلی در
بهشت از آن تو باشد، مرد گفت: من درختان نخل بسیاری دارم، و خرمای هیچ کدام به خوبی این درخت نیست (و حاضر به چنین معامله‌ای نیستم). کسی از یاران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم این سخن را شنید، عرض کرد: ای رسول خدا! اگر من بروم و این درخت را از این مرد خریداری و واگذار کنم، شما همان چیزی را که به او می‌دادید به من عطا خواهی کرد؟ فرمود: آری.
خریدار گفت: آیا می‌خواهی آن را بفروشی یا نه؟ گفت: نمی‌فروشم مگر آنکه مبلغی را که گمان نمی‌کنم کسی بدهد به من بدهی گفت چه مبلغ؟ گفت چهل نخل.
خریدار تعجب کرد و گفت عجب بهای سنگینی برای نخلی که کج شده مطالبه می‌کنی، چهل نخل سپس بعد از کمی سکوت گفت: بسیار خوب، چهل نخل به تو می‌دهم. فروشنده (طمعکار) گفت اگر راست می‌گوئی چند نفر را به عنوان شهود بطلب! اتفاقا گروهی از آنجا می‌گذشتند آنها را صدا زد، و بر این معامله شاهد گرفت.
سپس خدمت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آمد و عرض کرد‌ای رسول خدا! نخل به ملک من در آمد و تقدیم (محضر مبارکتان) می‌کنم.
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به سراغ خانواده فقیر رفت و به صاحب خانه گفت این نخل از آن تو و فرزندان تو است.
اینجا بود که
سوره و اللیل نازل شد (و گفتنی‌ها را درباره بخیلان و
سخاوتمندان گفت). در بعضی از روایات آمده که مرد خریدار شخصی بنام ابوالدحداح بود.
خداوند در اینجا ویژگی مردم متقی را بیان می‌فرماید: آن کس که در
راه خدا اعطا کند و پرهیزگاری پیشه نماید... (فاما من اعطی و اتقی). و به جزای نیک الهی
ایمان داشته باشد... (و صدق بالحسنی). ما او را در مسیر آسانی قرار می‌دهیم و به سوی بهشت جاویدان
هدایت می‌کنیم (فسنیسره للیسری). منظور از (اعطی) همان
انفاق در راه خدا و کمک به نیازمندان است.
و تاءکید بر (تقوی) به دنبال آن ممکن است اشاره به لزوم
نیت پاک و قصد خالص به هنگام انفاق، و تهیه اموال از طریق مشروع، و انفاق آن نیز در طریق مشروع، و خالی بودن از هر گونه
منت و
اذیت و آزار بوده باشد، چرا که مجموعه این اوصاف در عنوان تقوی جمع است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «نعمت آسانی».
