• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نعمت (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



از عناوین و موضوعات مطرح شده در آیات قرآن، «نعمت» است.



نعمت برگرفته از «نعم» در اصل به معناى رفاه، زندگى پاكيزه و صلاح حال است. نعمت به معناى چيزى‌ است كه خداوند متعال آن را به بنده‌اش از مال و زندگى عطا مى‌كند و به معناى منت نيز آمده است؛ اعمّ از اينكه مادّى باشد يا معنوى و گاه در مقابل «ضرّ» واقع مى‌شود.
در اين عنوان آیاتی معرفی می‌شوند که در آن‌ها از واژه‌هاى‌ «نعمة»، «آلاء» و آياتى كه با قرينه بر نعمت دلالت دارد، مثل آياتى كه در آن شكر نعمت و يا كفران نعمت آمده، استفاده شده است.


معرفت به نعمت‌های الهی جز با اعتراف به تقصیر، صورت نمی‌پذیرد. امام‌ خمینی با استناد به آیه (اِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها) و ضمن نقل کلام شیخ بهائی مبنی ‌بر اینکه نعمت‌های الهی دو گونه‌اند: دنیوی و اخروی، بر این باور است که این نعمت‌ها بهره متوسطان است، اما مهم‌ترین نعمت‌های الهی نعمت معرفت به ذات، توحید ذاتی و معرفت اسمای الهی است. همچنین ایشان نعمت معرفت اسم اعظم که مقام احدیت جمع است و نتیجه این معرفت بهشت اسماء می‌باشد، از نعمت‌های بزرگ الهی می‌داند و در مرتبه بعد نعمت معرفت افعالی است که آن نیز شعبه‌ای غیرمتناهی دارد که مقام فیض مقدس و ولایت مطلقه است و نتیجه آن بهشت افعالی است که از تجلیات و نعمت‌های الهی بر قلب سالک است.
امام‌ خمینی میان اسماء الهی و نعمت‌های غیر قابل شمارش رابطه برقرار کرده و معتقد است سالک پس ‌از ریاضات و مجاهدات و دوام تذکر و عشق به حضور و خلوت و تضرع و انقطاع تام، از مرتبه‌ اطمینان و عرفان به مرتبه شهود و عیان می‌رسد و حق به تجلی فعلی، مناسب با قلبش به سرّ قلب تجلی می‌کند کم‌کم نعمت‌های تجلیات اسمایی در قلب او بروز می‌کند و خود مظهر جمیع اسماء الهی می‌شود.
به باور ایشان در ترکیب اسمائی قلب انسان که قابل این تجلیات است، خود مظهر جمیع اسماء است و به اعتبار مظهریت هر یک، جمعاً و تفریقا، تجلیات مختلف می‌شود و این اعداد باید گفت از حوصله احصاء خارج است البته این بی‌شمار بود به‌ سبب تناکح اسماء می‌باشد اگر چه اصول و امهات این اسماء محدود و متناهی است.


آثار نعمت (قرآن)، اتمام نعمت (قرآن)، استفاده از نعمت (قرآن)، اظهار نعمت (قرآن)، افزایش نعمت (قرآن)، اقسام نعمت (قرآن)، اکمال نعمت (قرآن)، امتحان با نعمت (قرآن)، انتقال نعمت (قرآن)، انکار نعمت (قرآن)، اهل کتاب و نعمت (قرآن)، بازگویی نعمت (قرآن)، برخورداران از نعمت (قرآن)،[[برخوردارى از نعمت

(قرآن)]]، بشارت به نعمت (قرآن)، تبدیل نعمت (قرآن)، تداوم نعمت (قرآن)، تغییر نعمت (قرآن)، تفکر در نعمت (قرآن)، تکذیب نعمت (قرآن)، تماشای نعمت (قرآن)، توجه به نعمت (قرآن)، جاودانگی نعمت (قرآن)، حسابرسی از نعمت (قرآن)، حکم نعمت (قرآن)، درخواست نعمت (قرآن)، دعا برای نعمت (قرآن)، روز نعمت (قرآن)، زوال نعمت (قرآن)، زیان‌های نعمت (قرآن)، سؤال از نعمت (قرآن)، شکر نعمت (قرآن)، شناخت نعمت (قرآن)، عذاب استدراج با نعمت (قرآن)، فراگیری نعمت (قرآن)، فراوانی نعمت (قرآن)، کفران نعمت (قرآن)، کفر به نعمت (قرآن)، محرومیت از نعمت (قرآن)، مصادیق نعمت (قرآن)، مصرف نعمت (قرآن)، مطالعه در نعمت (قرآن)، منشأ نعمت (قرآن)، نعمت دایمی (قرآن)، نعمت در برزخ (قرآن)، نعمت و آخرت‌طلبی (قرآن)، نعمت‌های آخرت (قرآن)، نعمت‌های باطنی (قرآن)، نعمت‌های بهشت (قرآن)، نعمت‌های دریا (قرآن)، نعمت‌های دنیا (قرآن)، نعمت‌های ظاهری (قرآن)، وعده نعمت (قرآن)، یادآوری نعمت (قرآن).


۱. ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللّغه، ج ۵، ص ۴۴۶، «نعم».    
۲. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۲، ص ۵۸۰، «نعم».    
۳. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج ۱۲، ص ۱۷۸، «نعم».    
۴. نحل/سوره۱۶، آیه۱۸.    
۵. خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۹۴-۲۹۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۶. خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۹۵-۲۹۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۷. خمینی، روح‌الله، سرّ الصلاة، ص۲۲-۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۸. خمینی، روح‌الله، شرح دعاء السحر، ص۹۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۹. خمینی، روح‌الله، سرّ الصلاة، ص۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۰، ص۵۰۴، برگرفته از مقاله «نعمت».    
دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.






جعبه ابزار