• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نعمان بن بشیر انصاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نعمان بن بشیر انصاری (۲-۶۶ق)، نخستین مولود انصاری بعد از هجرت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از اصحاب پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود. وی مردی سخنور، شاعر و اولین فردی بود که با ابوبکر بیعت کرد. وی از کسانی بود که با معاویه و یزید همراهی و همکاری می‌کرد.



ابوعبدالله نعمان بن بشیر بن سعد بن ثعلبة بن خلاس انصاری خزرجی مدنی، نخستین مولود انصاری پس از هجرت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از مکه به مدینه است که در ربیع الثانی سال دوم هجری یا چهارده ماه پس از هجرت در مدینه به دنیا آمد. او از اصحاب پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود و از آن حضرت و همچنین از دایی‌اش عبدالله بن رواحه، عایشه و عمر روایت کرده است. کسانی چون پسرش محمد، حمید بن عبدالرحمان بن عوف، شعبی و عروة بن زبیر از او روایت کرده‌اند. وی مردی سخنور بود و در سرودن شعر نیز بهره داشت. اولین کسی بود که با ابوبکر (خلافت ۱۱ ـ ۱۳ق) بیعت کرد.
[۱۲] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۴۶.
وقتی عثمان (خلافت ۲۳-۳۵ق) به قتل رسید عَلَم خونخواهی او را برافراشت و به نزد معاویه رفت.
[۱۴] مبرد، محمد بن یزید، الکامل، ج۳، ص۱۹۱.
معاویه او را به همراه ابوهریره دوسی نزد علی (علیه‌السّلام) فرستاده تا قاتلان عثمان را معرفی کند، ولی حضرت به درخواست آنان پاسخی نداد. نعمان بن بشیر یکی از دو انصاری است که همراه معاویه در صفین شرکت کرد، همچنین از کسانی است که معاویه او را برای غارت مناطق زیر نفوذ علی (علیه‌السّلام) گسیل کرد.


نعمان در سال ۵۳ق قضاوت دمشق را عهده‌دار شد و مدت نه ماه نیز کارگزار معاویه در کوفه بود. در زمان خلافت یزید (۶۰-۶۴ق) نیز در سِمَت خود ابقا شد و تا اواخر سال ۶۰ق ادامه یافت و سرانجام عزل شد. وی هنگام ورود مسلم بن عقیل به کوفه، والی این شهر بود و در پی درخواست امویان عزل شد. پس از حادثه عاشورا در سال ۶۱ق به دستور یزید مسئولیت بازگرداندن اهل بیت امام حسین (علیهم‌السّلام) به مدینه را بر عهده گرفت. از آن پس نیز مدتی فرماندار شهر حمص، از شهرهای شام بود. ولی به دلیل طرفداری از ابن زبیر مورد خشم مردم قرار گرفت و از حمص فرار کرد، ولی عاقبت به دست مردم دستگیر شد و به قتل رسید و پس از آنکه سر از بدنش جدا کردند آن را در دامن همسر کلبیه‌اش قرار دادند.


وفات وی در سال ۶۵ یا ۶۶ق بوده است. سال‌های دیگری نیز برای وفاتش نقل شده است.


از نعمان دیوان شعری بر جای مانده است که یک بار در سال ۱۳۳۲ و بار دیگر در سال ۱۳۳۶ به چاپ رسید.
[۲۹] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۴۷.
(دیگر منابع: )


۱. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۵۳.    
۲. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۴، ص۱۴۹۷.    
۳. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۵۳.    
۴. ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۲۹۴.    
۵. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۴، ص۱۴۹۶.    
۶. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۶، ص۲۴۰.    
۷. خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال، ص۴۰۲.    
۸. خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال، ص۴۰۲.    
۹. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۵۴.    
۱۰. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۴، ص۱۴۹۸.    
۱۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۳۶.    
۱۲. بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۴۶.
۱۳. بغدادی، محمد بن حبیب، المحبر، ص۲۹۴.    
۱۴. مبرد، محمد بن یزید، الکامل، ج۳، ص۱۹۱.
۱۵. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۴۵.    
۱۶. یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۸۸.    
۱۷. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۴۶.    
۱۸. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۴۴.    
۱۹. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۶، ص۱۶۵.    
۲۰. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۳۵۶.    
۲۱. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۴۴.    
۲۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۵، ص۳۳۴.    
۲۳. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۴۱۲.    
۲۴. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۵۴.    
۲۵. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۶، ص۱۶۴.    
۲۶. خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال، ص۴۰۲.    
۲۷. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۴۵.    
۲۸. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۵، ص۳۳۳.    
۲۹. بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۴۷.
۳۰. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۵، ص۳۳۳.    
۳۱. جمحی، محمد بن سلام، طبقات الشعراء، ج۲، ص۴۶۳.    
۳۲. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۱، ص۷۲.    
۳۳. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۳۶.    
۳۴. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۰۳-۱۰۴.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۸۰۳-۸۰۴، برگرفته از مقاله «نعمان انصاری».







جعبه ابزار