• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نظام‌الدین احمد هروی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


نظام‌الدین احمد هروی، میربخشی اکبرشاه گورکانی و مورخ ایرانی تبار هند در قرن دهم و یازدهم می‌باشد.


استفاده خود نظام‌الدین
[۱] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
و برخی مورخان دیگر
[۲] ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۹۱، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
[۳] صمصام الدوله شاهنوازخان، مآثرالامرا، ج۱، ص۶۶۰، کلکته ۱۸۸۸.
[۴] محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۲۳۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
از نسبت هروی برای وی و پدرش، گویای آن است که خانوادۀ او از اهالی هرات بودند. گفته شده است که نسب او به صوفی معروف، خواجه عبدالله انصاری، می رسد.
[۵] آفتاب اصغر، تاریخ نویسی فارسی در هند و پاکستان، ج۱، ص۱۴۹، لاهور ۱۳۶۴ش.


پدرش، محمد مقیم ، از ملازمان دربار بابر، مؤسس سلسلۀ تیموریان هند، بود و در آخر عهد آن پادشاه ، دیوان بیوتات را اداره می‌کرد. محمد مقیم با ایستادگی در برابر ادعای جانشینی داماد بابر،
[۶] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۸-۲۹، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
یاریگر محمد همایون میرزا در رسیدن به سلطنت شد. او در ایام حکومت همایون و در دو دهۀ نخست سلطنت اکبر، در خدمت تیموریان باقی ماند و مدتی وزارت میرزا عسگری در گجرات را برعهده گرفت.
[۷] محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۲۰۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
[۸] محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۴۴، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
[۹] محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۳۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
[۱۰] ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۹۱، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.


نظام‌الدین احمد در حدود ۹۵۸ به دنیا آمد.
[۱۱] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
قرار داشتن وی در شمار « خانه‌زادان» دربار اکبرشاه
[۱۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
و حضور طولانی پدرش در خدمت بابریان ، نشان می‌دهد که نظام الدین در هند به دنیا آمده و همان جا رشد یافته است.

نخستین خبر از حضور نظام الدین در دربار، به ۹۷۴ برمی گردد که همراه پدرش به دیدار اکبرشاه رفت.
[۱۳] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۰۷، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
سال بعد، همراه شاه در جنگ با رانا اودیسنگه، راجۀ ولایت ماروار، شرکت کرد.
[۱۴] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۱۴، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۱۵] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۱۹، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
این موضوع و حضور نظام‌الدین در لشکرکشی اکبرشاه علیه محمد حکیم میرزا در ۹۸۹،
[۱۶] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۶۰، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۱۷] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۰۵، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
این احتمال را تقویت می‌کند که سال های نخست خدمت نظام‌الدین درسرکوب مخالفان شاه و توسعۀ قلمرو او سپری شد. در ۹۹۱، وی به سمت بخشی بخشیگری صوبۀ گجرات منصوب گردید.
[۱۸] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص ۳۷۰، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۱۹] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۶۸، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۲۰] ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۴۰۳، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
او تا ۹۹۸ که به دربار بازگشت، نقش مهمی در سرکوب مخالفان و تثبیت حاکمیت اکبرشاه در گجرات داشت
[۲۱] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۷۰-۳۸۳، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۲۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۸۶-۴۱۰، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۲۳] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۹۱، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۲۴] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۵۱، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۲۵] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۵۳-۲۶۰، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۲۶] ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۴۵۳، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
[۲۷] ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۵۳۰-۵۳۱، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.


نظام الدین در سال ۱۰۰۰، عهده دار مسئولیت خالصات صوبه های اجمیر، گجرات و مالوه شد.
[۲۸] ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۶۰۵، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
سپس در همین سال، به بخشیگری منصوب شد
[۲۹] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۱۵، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۳۰] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۶۶، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
و تا ۱۰۰۲ که از این سمت مهم برکنار شد، به واسطۀ حمایت شاه از او، از مداخله در امور مهم و درافتادن با وزیر وقت دیوان اعلی، قلیچ خان تورانی ، ابایی نداشت.
[۳۱] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۷۷-۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
با وجود محتمل بودن تأثیر این رفتار در برکناری نظام الدین، ظاهراً وی تا هنگام مرگ (۱۰۰۳) عنایت شاه را از دست نداد.
[۳۲] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۲، ص۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۳۳] ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۶۵۵، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
حتی به نوشتۀ بدائونی
[۳۴] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۲، ص۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
، نظام الدین هنگامی درگذشت که ذهن شاه برای ارتقای او مهیا شده بود.

از برخی اشارات عبدالقادر بدائونی
[۳۵] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۱۳۰، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۳۶] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۱۳۶، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۳۷] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۱۷۹، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۳۸] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۱۹۳، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۳۹] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۲۱۹، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
برمی آید که نظام الدین از کمک به برخی شاعران ایرانی مهاجر دریغ نداشته است. تأکید همین شیخ سنی مذهب بر «یگانگی دینی» و دوستی عمیق با نظام الدین
[۴۰] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۲، ص۲۰۷، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۴۱] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۲، ص۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
، احتمال تسنن وی را نیز مطرح می‌سازد.

بخشی از شهرت نظام‌الدین، متأثر از تألیف کتاب تاریخی طبقات اکبری است، مشتمل بر مقدمه ، نه طبقه (بخش) و خاتمه می باشد. با وجود گرایش نظام الدین به مطالعۀ تاریخ از کودکی ،
[۴۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
نخستین خبر در بارۀ تاریخ نگاری وی به ۹۹۳ برمی گردد که به امر اکبرشاه و برای مدتی کوتاه، در تألیف تاریخ الفی مشارکت نمود.
[۴۳] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۲۲، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
نظام الدین در دیباچۀ طبقات اکبری
[۴۴] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲-۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
، ضمن اشاره به وجود سلاطین مختلف در نواحی سرزمین وسیع هند پیش از گسترش قلمرو اکبرشاه و تمرکز مورخان پیشین بر نگارش تاریخ های محلی، تدوین «تاریخی جامع مشتمل بر تمامی احوال ممالک هندوستان » را ضروری دانسته است. اصرار وی به محدود کردن طبقات اکبری به تاریخ هندوستان، آن اندازه بوده که مطالب مربوط به بابرشاه را از فتح هند آغاز نمود و از بیان تاریخ وی در ماوراءالنهر و خراسان خودداری کرد.
[۴۵] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
الیوت و داوسون
[۴۶] الیوت و داوسون، ج۵، ص۱۷۷
نظام الدین را نخستین مورخ هندی دانسته‌اند که با محور قرار دادن موضوع تاریخ هند در طبقات اکبری، الگوی جدیدی برای شماری از مورخان معاصر خود و روزگار بعدی ایجاد کرده است، بهکری
[۴۷] شیخ فرید بهکری، ذخیره الخوانین، ج۱، ص۲۰۹، چاپ سید معین الحق، کراچی ۱۹۶۱
که از اعتبار و اشتهار طبقات اکبری در حدود ۱۰۶۰ سخن رانده و شاهنوازخان
[۴۸] شاهنوازخان، ج۱، ص۲۰۹؛
[۴۹] شاهنوازخان، ج۱، ص۶۶۳
که آن را نخستین تاریخی دانسته که احوال تمام سلاطین مسلمان هند را داراست. بدائونی ، مورخ هم عصر نظام الدین که مدعی پایبندی به راست نویسی در تاریخ نگاری بود، اظهار داشته
[۵۰] عبدالقادر بدائونی، ج۱، ص۵، منتخب التواریخ، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۵۱] عبدالقادر بدائونی، ج۱، ص۳۲، منتخب التواریخ، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
که از مطالب طبقات اکبری استفادۀ بسیاری کرده است.
[۵۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۷۷، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۵۳] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۱۷۱، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
برخی مورخان نیز کتاب نظام الدین را تلخیص یا از آن رونویسی کرده اند، از جمله عبدالباقی نهاوندی مؤلف مآثر رحیمی
[۵۴] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۹۸-۱۹۹، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۵۵] عبدالباقی نهاوندی، مآثر رحیمی، ج۱، ص۶۷-۶۹، چاپ هدایت حسین، كلكته ۱۹۳۱
[۵۶] عبدالباقی نهاوندی، مآثر رحیمی، ج۱، ص۳۴۴-۳۴۵، چاپ هدایت حسین، كلكته ۱۹۳۱
و احمد یادگار مؤلف تاریخ شاهی / تاریخ سلاطین افاغنه
[۵۷] احمد یادگار، تاریخ شاهی، ص۱۳۰-۱۳۲، چاپ محمد هدایت حسین، كلكته ۱۹۳۹
[۵۸] احمد یادگار، تاریخ شاهی، ص۱۴۳، چاپ محمد هدایت حسین، كلكته ۱۹۳۹
[۵۹] نظام الدین احمد هروی، ج۲، ص۲۸-۲۹، طبقات اکبری، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
مؤلفان منتخب اللباب و تاریخ فرشته هم، با یادآوری ضعف و اشتباهات نظام الدین در تاریخ دکن ، به استفاده شان از طبقات اکبری اشاره کرده اند.
[۶۰] محمدقاسم فرشته، تاریخ فرشته، ج۱، ص۸-۹، چاپ محمدرضا نصیری، تهران ۱۳۸۷
[۶۱] محمدقاسم فرشته، تاریخ فرشته، ج۱، ص۴۷۸، چاپ محمدرضا نصیری، تهران ۱۳۸۷
[۶۲] محمدقاسم فرشته، تاریخ فرشته، ج۱، ص۵۰۱، چاپ محمدرضا نصیری، تهران ۱۳۸۷
[۶۳] محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۲۳۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.

طبقات اکبری، با حملۀ سبکتگین به هند (۳۶۷) – که از نظر مؤلف
[۶۴] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
آغاز گسترش اسلام در هند است – شروع شده و تا ضمیمه شدن شماری از مناطق هند به قلمرو اکبرشاه ادامه یافته است. مطابق طرح اولیه، نظام الدین می‌خواسته است طبقات اکبری را با تدوین وقایع سال سی و هفتم سلطنت اکبرشاه (۱۰۰۱) به پایان برساند
[۶۵] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
، اما ضمن نگاشتن وقایع ۱۰۰۲، ابراز امیدواری کرده است که عمرش کفاف دهد تا وقایع بعدی را نیز بیفزاید.
[۶۶] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۲۴، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
بعد از مقدمۀ طبقات اکبری، که راجع به تاریخ سبکتگین و دیگر شاهان غزنوی است، بخش اول کتاب به تاریخ حکومت های مسلمانی اختصاص یافته است که در فاصلۀ سالهای ۵۷۴ تا۱۰۰۲ دهلی را به پایتختی برگزیده بودند و از آن‌جا بر مناطقی از هند حکومت می‌کردند. در این بخش، به تاریخ سلسله های ممالیک ، خلجیان ، تغلقیان ، سادات ، لودیان ، سوریان و سه شاه نخست بابریان پرداخته شده است. مطالب طبقات اکبری دربارۀ شاه سوم سلسلۀ بابریان و زندگی تعدادی از دولتمردان و دانشمندان این دوره، از دیگر بخش های کتاب مفصّل تر است و به سبب اتکای این اطلاعات به مشاهدات و شنیده های نظام الدین و پدرش
[۶۷] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۴، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
،
[۶۸] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
[۶۹] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۱۹، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
[۷۰] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۶۰، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
، اهمیت خاصی دارد. با وجود این، مؤلف یادآوری کرده که به تاریخ اکبرشاه با هدف بیان خاتمه «طبقۀ سلاطین دهلی» و تکمیل طرح تاریخ«جمیع طبقات سلاطین که در ممالک هندوستان علم فرمانروایی برافراشته اند» توجه نموده
[۷۱] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵-۱۲۶، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
و از شرح مفصّل حکومت اکبرشاه خودداری ورزیده و خوانندگان را به اکبرنامه ارجاع داده است
[۷۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
[۷۳] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
[۷۴] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۲۴-۴۲۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
. هشت بخش دیگر طبقات اکبری، به تاریخ سلسله های محلی دکن، گجرات، بنگاله، جونپور، مالوه، کشمیر، سند، ملتان و ضمیمه شدن آن‌ها به قلمرو اکبرشاه اختصاص دارد. خاتمۀ طبقات اکبری مشتمل است بر چند سطر دربارۀ حدود کلی قلمرو اکبرشاه، و این وعده
[۷۵] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۳، ص۵۴۵-۵۴۶۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
که با شرح مفصّل قصبات و شهرهای قلمرو این شاه به پایان خواهد رسید، اما به سبب مرگ مؤلف این کار صورت نگرفته است

چون اثر نظام الدین مشتمل بر «طبقات جمیع فرمانروایان هندوستان» بود که سرانجام ضمیمۀ قلمرو اکبرشاه شدند، مؤلف این کتاب را « طبقات اکبرشاهی » نامیده است.
[۷۶] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
با این حال، آن را « تاریخ نظامی »، « نظام التواریخ نظامی » و « طبقات اکبری » نیز خوانده اند.
[۷۷] عبدالقادر بدائونی، ج۱، ص۵، منتخب التواریخ، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۷۸] عبدالقادر بدائونی، ج۱، ص۳۰-۳۲، منتخب التواریخ، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۷۹] عبدالباقی نهاوندی، مآثر رحیمی، ج۱، ص۶۷-۶۸، چاپ هدایت حسین، کلکته ۱۹۳۱.
[۸۰] شیخ فرید بهکری، ذخیره الخوانین، ج۱، ص۲۰۹، چاپ سید معین الحق، کراچی ۱۹۶۱.
[۸۱] صمصام الدوله شاهنوازخان، مآثرالامرا، ج۱، ص۶۶۲، کلکته ۱۸۸۸.
[۸۲] محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۲۳۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
بعدها اشخاصی ناشناس این اثر را دو بار تلخیص کردند، یکی به نام منتخب طبقات اکبری و دیگری ذکر احوال سلاطین هندوستان ، که فقط به تلخیص بخش سلاطین دکن پرداخته است
[۸۳] استوری، ج۱، ص۴۳۵
[۸۴] اوانو، ص۳۷
.

نظام الدین در تدوین طبقات اکبری، دستیارانی چون میان شیخ اسحق بهکری و میر محمد معصوم بهکری داشته است.
[۸۵] شیخ فرید بهکری، ذخیره الخوانین، ج۱، ص۲۰۹، چاپ سید معین الحق، کراچی ۱۹۶۱.
[۸۶] صمصام الدوله شاهنوازخان، مآثرالامرا، ج۱، ص۶۶۳، کلکته ۱۸۸۸.
مؤلف طبقات اکبری، افزون بر اطلاعات خود، از منابع تاریخی بهره گرفته که از ۲۸ عنوان آن نام برده است.
[۸۷] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
از این منابع، ظاهراً اکبرنامه ابوالفضل علامی بیش‌تر نظر وی را جلب کرده است.
[۸۸] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
نظام الدین ضمن استفاده از منابع تاریخی، بعضاً به نقد مندرجات آن‌ها و بررسی صحت و سقم مطالب نیز پرداخته است.
[۸۹] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲۸۷، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۹۰] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۴-۳۳۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۹۱] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.


نظام الدین تاریخ را «هوش افزای ارباب استعداد، غیرت بخش اصحاب بصیرت و مزید آگاهی ارباب دانش» می دانست.
[۹۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲-۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
وی با آوردن شعرهای متناسب در انتهای شرح برخی وقایع،
[۹۳] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۷۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۹۴] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۸۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۹۵] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۳۱، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۹۶] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۸۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۹۷] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲۹۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۹۸] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۴، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۹۹] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۷، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۰۰] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۴۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۰۱] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۵۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
افزون بر برجسته ساختن عبرت آموزی و پند گرفتن از تاریخ، بعضاً اعتقاد خود به تقدیر آشکار ساخته است. تاریخ نگاری نظام الدین از موقعیت شغلی و اندیشۀ وی تأثیر پذیرفته است. وی مؤسس سلسلۀ بابری را « ظل الله » خوانده و موفقیت های او را بر اثر حمایت خداوند دانسته است.
[۱۰۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۵۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۰۳] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۶، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۰۴] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۰۵] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۶، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
تلاش مؤلف برای قائل شدن منشأ الهی برای سلطنت شاهان بابری، هنگام سخن گفتن دربارۀ اکبرشاه آشکارتر شده، به گونه ای که ضمن بیان ارتباط «حل و عقد نظام عالم و ضبط و ربط بنی آدم» به ارادۀ خداوند، ازاکبرشاه با عباراتی چون «ظل جلیل حق، خلیفة الله ، جامع اسرار سبحانی، صاحب ملکات روحانی ، مظهر قدرت یزدانی، صاحب تایید آسمانی» تمجید کرده است.
[۱۰۶] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۰۷] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
این نگرش نظام الدین و جانبداری ضمنی وی از برخی منصبداران عمدتاً ایرانی،
[۱۰۸] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۲۵-۴۲۷، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۰۹] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۳۱، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
بی طرفی او را در تاریخ نگاری متزلزل می‌سازد. با این حال، بعضاً وقایع نگاری را با علت یابی و تحلیل همراه ساخته است.
[۱۱۰] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۴۲-۱۵۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
افزون بر این، با ذکر برخی مسائل پنهان دربار اکبرشاه، طبقات اکبری را از تاریخی صرفاً سیاسی و نظامی فراتر برده و بر اهمیت و ارزش آن افزوده است، از جمله ذکر دشمنی و رقابت منصبداران
[۱۱۱] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۸۴، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
، بیان برخی خصوصیات شاهان مسلمان هند و رفتار آنان با اهل علم و مأموران زیردست،
[۱۱۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۷، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۱۳] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۸۴-۸۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
اقدامات عمرانی و اجتماعی و قضایی برخی از سلاطین،
[۱۱۴] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲۳۹-۲۴۱، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
توجه به تشکیلات اداری حکام،
[۱۱۵] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۲۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
بیان جشنها و آداب و رسوم دربار شاهان مسلمان،
[۱۱۶] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۸۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
ذکر قحطی ها و زلزله‌ها،
[۱۱۷] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۲۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۱۸] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۲۵-۳۲۶، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
توجه به وضع زندگی غیر مسلمانان،
[۱۱۹] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۵-۳۳۶، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
و دادن اطلاعات دربارۀ دیوان سالاران و امرا و زندگی شماری از دانشمندان و شاعران.
[۱۲۰] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۸۷-۸۹، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۲۱] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۷۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
[۱۲۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۲۵-۵۲۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
توجه به ترتیب زمانی در وقایع نگاری و ذکر ماه و سال برخی وقایع
[۱۲۳] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱،ص۱۷-۱۸،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۱۲۴] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱،ص۳۲،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
؛
[۱۲۵] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۶-۴۷،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۱۲۶] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲،ص ۱۲۵-۱۲۶،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۱۲۷] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲،ص ۸۵،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
از دیگر ویژگیهای تاریخ نگاری نظام الدین است. البته اختلاف هایی در تاریخ برخی وقایع مندرج در طبقات اکبری با منابعی چون منتخب التواریخ بدائونی وجود دارد که بدائونی آن را به « تنقیح سنوات » اثر نظام الدین توسط پسرش، محمدشریف ، مربوط دانسته است.
[۱۲۸] عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۴۵-۲۴۶، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
[۱۲۹] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۰۰-۴۰۱، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
نظام الدین همانگونه که وعده داده
[۱۳۰] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲-۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
، اثر خود را به زبان ساده نگاشته و برای انتقال مطلب، از شعر بهرۀ بسیاری برده است
[۱۳۱] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری،ج۱، ص۳۴-۳۵، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
[۱۳۲] نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری،ج۱، ص۳۳۴ ،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.


(۱) آفتاب اصغر، تاریخ نویسی فارسی در هند و پاکستان، لاهور ۱۳۶۴ش.
(۲) عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
(۳) شیخ فرید بهکری، ذخیره الخوانین، چاپ سید معین الحق، کراچی ۱۹۶۱.
(۴) محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
(۵) صمصام الدوله شاهنوازخان، مآثرالامرا، کلکته ۱۸۸۸.
(۶) ابوالفضل علامی، اکبرنامه، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
(۷) محمدقاسم فرشته، تاریخ فرشته، چاپ محمدرضا نصیری، تهران ۱۳۸۷.
(۸) عبدالباقی نهاوندی، مآثر رحیمی، چاپ هدایت حسین، کلکته ۱۹۳۱.
(۹) نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
(۱۰) نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
(۱۱) احمد یادگار، تاریخ شاهی، چاپ محمد هدایت حسین، کلکته ۱۹۳۹؛

۱. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۲. ↑ ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۹۱، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
۳. ↑ صمصام الدوله شاهنوازخان، مآثرالامرا، ج۱، ص۶۶۰، کلکته ۱۸۸۸.
۴. ↑ محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۲۳۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
۵. ↑ آفتاب اصغر، تاریخ نویسی فارسی در هند و پاکستان، ج۱، ص۱۴۹، لاهور ۱۳۶۴ش.
۶. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۸-۲۹، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۷. ↑ محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۲۰۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
۸. ↑ محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۴۴، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
۹. ↑ محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۳۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
۱۰. ↑ ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۹۱، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
۱۱. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۱۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۳. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۰۷، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۴. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۱۴، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۵. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۱۹، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۶. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۶۰، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۷. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۰۵، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۱۸. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص ۳۷۰، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۹. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۶۸، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۲۰. ↑ ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۴۰۳، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
۲۱. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۷۰-۳۸۳، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۲۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۸۶-۴۱۰، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۲۳. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۹۱، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۲۴. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۵۱، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۲۵. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۵۳-۲۶۰، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۲۶. ↑ ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۴۵۳، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
۲۷. ↑ ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۵۳۰-۵۳۱، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
۲۸. ↑ ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۶۰۵، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
۲۹. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۱۵، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۳۰. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۶۶، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۳۱. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۷۷-۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۳۲. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۲، ص۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۳۳. ↑ ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۶۵۵، چاپ احمدعلی و عبدالرحیم، کلکته ۱۸۸۷.
۳۴. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۲، ص۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۳۵. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۱۳۰، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۳۶. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۱۳۶، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۳۷. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۱۷۹، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۳۸. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۱۹۳، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۳۹. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۳، ص۲۱۹، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۴۰. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۲، ص۲۰۷، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۴۱. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ،ج۲، ص۲۷۸، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۴۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۴۳. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۲۲، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۴۴. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲-۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۴۵. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۴۶. ↑ الیوت و داوسون، ج۵، ص۱۷۷
۴۷. ↑ شیخ فرید بهکری، ذخیره الخوانین، ج۱، ص۲۰۹، چاپ سید معین الحق، کراچی ۱۹۶۱
۴۸. ↑ شاهنوازخان، ج۱، ص۲۰۹؛
۴۹. ↑ شاهنوازخان، ج۱، ص۶۶۳
۵۰. ↑ عبدالقادر بدائونی، ج۱، ص۵، منتخب التواریخ، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۵۱. ↑ عبدالقادر بدائونی، ج۱، ص۳۲، منتخب التواریخ، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۵۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۷۷، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۵۳. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۱۷۱، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۵۴. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۹۸-۱۹۹، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۵۵. ↑ عبدالباقی نهاوندی، مآثر رحیمی، ج۱، ص۶۷-۶۹، چاپ هدایت حسین، كلكته ۱۹۳۱
۵۶. ↑ عبدالباقی نهاوندی، مآثر رحیمی، ج۱، ص۳۴۴-۳۴۵، چاپ هدایت حسین، كلكته ۱۹۳۱
۵۷. ↑ احمد یادگار، تاریخ شاهی، ص۱۳۰-۱۳۲، چاپ محمد هدایت حسین، كلكته ۱۹۳۹
۵۸. ↑ احمد یادگار، تاریخ شاهی، ص۱۴۳، چاپ محمد هدایت حسین، كلكته ۱۹۳۹
۵۹. ↑ نظام الدین احمد هروی، ج۲، ص۲۸-۲۹، طبقات اکبری، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۶۰. ↑ محمدقاسم فرشته، تاریخ فرشته، ج۱، ص۸-۹، چاپ محمدرضا نصیری، تهران ۱۳۸۷
۶۱. ↑ محمدقاسم فرشته، تاریخ فرشته، ج۱، ص۴۷۸، چاپ محمدرضا نصیری، تهران ۱۳۸۷
۶۲. ↑ محمدقاسم فرشته، تاریخ فرشته، ج۱، ص۵۰۱، چاپ محمدرضا نصیری، تهران ۱۳۸۷
۶۳. ↑ محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۲۳۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
۶۴. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
۶۵. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
۶۶. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۲۴، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۶۷. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۴، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
۶۸. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
۶۹. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۱۹، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
۷۰. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۶۰، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
۷۱. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵-۱۲۶، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱
۷۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
۷۳. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
۷۴. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۲۴-۴۲۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
۷۵. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۳، ص۵۴۵-۵۴۶۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰
۷۶. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۷۷. ↑ عبدالقادر بدائونی، ج۱، ص۵، منتخب التواریخ، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۷۸. ↑ عبدالقادر بدائونی، ج۱، ص۳۰-۳۲، منتخب التواریخ، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۷۹. ↑ عبدالباقی نهاوندی، مآثر رحیمی، ج۱، ص۶۷-۶۸، چاپ هدایت حسین، کلکته ۱۹۳۱.
۸۰. ↑ شیخ فرید بهکری، ذخیره الخوانین، ج۱، ص۲۰۹، چاپ سید معین الحق، کراچی ۱۹۶۱.
۸۱. ↑ صمصام الدوله شاهنوازخان، مآثرالامرا، ج۱، ص۶۶۲، کلکته ۱۸۸۸.
۸۲. ↑ محمدهاشم خافی خان، منتخب اللباب، ج۱، ص۲۳۷، چاپ مولوی کبیرالدین احمد و مولوی غلام قادر، کلکته ۱۸۶۹.
۸۳. ↑ استوری، ج۱، ص۴۳۵
۸۴. ↑ اوانو، ص۳۷
۸۵. ↑ شیخ فرید بهکری، ذخیره الخوانین، ج۱، ص۲۰۹، چاپ سید معین الحق، کراچی ۱۹۶۱.
۸۶. ↑ صمصام الدوله شاهنوازخان، مآثرالامرا، ج۱، ص۶۶۳، کلکته ۱۸۸۸.
۸۷. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۸۸. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۸۹. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲۸۷، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۰. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۴-۳۳۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۱. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲-۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۳. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۷۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۴. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۸۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۵. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۳۱، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۶. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۸۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۷. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲۹۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۸. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۴، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۹۹. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۷، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۰. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۴۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۱. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۵۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۵۲، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۳. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۶، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۴. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۸، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۵. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۶، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۶. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۷. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۲۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۸. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۲۵-۴۲۷، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۰۹. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۳۱، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۰. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۱۴۲-۱۵۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۱. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۳۸۴، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۲۷، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۳. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۸۴-۸۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۴. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲۳۹-۲۴۱، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۵. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۲۵، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۶. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۸۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۷. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۲۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۸. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۲۵-۳۲۶، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۱۹. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۳۳۵-۳۳۶، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۲۰. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۸۷-۸۹، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۲۱. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۱۷۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۲۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۲۵-۵۲۰، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۲۳. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱،ص۱۷-۱۸،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۲۴. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱،ص۳۲،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۲۵. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۶-۴۷،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۲۶. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲،ص ۱۲۵-۱۲۶،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۲۷. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲،ص ۸۵،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۲۸. ↑ عبدالقادر بدائونی، منتخب التواریخ، ج۲، ص۲۴۵-۲۴۶، چاپ وناسولیس و ماحمدعلی، کلکته ۱۸۶۹.
۱۲۹. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۲، ص۴۰۰-۴۰۱، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۳۰. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری، ج۱، ص۲-۳، چاپ نولکشور، لکهنو ۱۸۷۰.
۱۳۱. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری،ج۱، ص۳۴-۳۵، چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.
۱۳۲. ↑ نظام الدین احمد هروی، طبقات اکبری،ج۱، ص۳۳۴ ،چاپ مولوی هدایت حسین، کلکته ۱۹۱۳-۱۹۳۱.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «نظام‌الدین احمدهروی»، ج۱،ص۷۲۸۵.    




جعبه ابزار