نصوص الخصوص فی ترجمة الفصوص (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«نصوص الخصوص فی ترجمة الفصوص»، اثر
مسعود بن عبدالله شیرازی (بابا رکنا)، شرحی فارسی بر «فصوص الحکم» شیخ
محی الدین بن عربی می‌باشد.
شارح، این شرح را به تشویق عارف بزرگ معاصرش، نعمان خوارزمی به رشته تحریر درآورده است و در سال‌های ۷۳۹- ۷۴۳؛ یعنی مدت چهار
سال ، در این تالیف اشتغال داشته و تاریخ اختتام آن را خود او به شعر فارسی در پایان کتاب چنین گفته است:
محرم بد ز سال میم و جیم آنگه به ذال اندر که توفیقم رفیق آمد رسانیدم به پایانی
کتابی کو به ظاهر بحر و باطن درهمی ماند چنین گوهر نیابد کس به عمر خود به هر کانی
مقصودش از سال میم و جیم و ذال، سه حرف است (م، ج، ذ) که به حساب جمل معروف، ۷۴۳ می‌شود.
کتاب، شرح مبسوطی است که با عبارات ساده نزدیک به فهم، انشاء شده و به تقریب، جامع خلاصه‌ای از همه آن مطالب است که در شروح قبل از وی، مخصوصا شرح کمال الدین
عبد الرزاق کاشانی و شیخ
داود بن محمود قیصری که بابا رکن الدین خود شاگرد بلاواسطه آنها بود، نوشته‌اند؛ به علاوه فواید تازه‌ای که خود بر مطالب شارحان قبل افزوده است.
شارح، خود در این باره می‌گوید: «و مسمی گردانیدم به «نصوص الخصوص فی شرح الفصوص»، بنا بر دو معنی: یکی آنچه خلاصه کلام سابقان از شارحان و خاصه مشایخ و استادان خود بود، در آنجا یاد کردم و دیگر آنکه در بعضی از مواضع آنچه خاصه بر دل این بی چاره روی می‌نمود، به آن ملحق گردانیدم». لازم به ذکر است که این شرح فقط مشتمل بر سه فص آدمی و شیثی و نوحی است.
«فما القی الا ما یلقی الی و لا انزل فی هذا المسطور الا ما ینزل به علی؛
یعنی من بر شما القا نکنم چیزی از تلقاء نفس خود، بلکه از آن القا کنم که به من ملقی شده و در این کتاب فرونیاورم و مرقوم نگردانم مگر آن چیزی که به من منزل شده؛ یعنی از
حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آنچه به من رسیده، از احکام
انبیاء و اسرار اولیاء که او صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از حضرت احدیت ذات، فراگرفته و معلوم کرده بود، من غیر از آن، با خلق نگویم و در این کتاب ننویسم و شیخ را (رض)، غرض از این گفتن آن است که تا محجوبان که در غواشی انکارند، نگویند که این کلمات، مفتریات اوست یا آنچه نفس او بدان مایل شده، به مقتضای آن مسطور و مرقوم گردانیده، بلکه او (رض) در رسانیدن این کلمات، مامور و مامون بوده و این ضعیف به چند کس از ارباب قلوب رسید و از ایشان شنید که گفتند: ما در کشف خود از
حقیقت این کتاب و معانی آن از ارواح انبیاء و اولیاء سؤال کردیم و همه ایشان هر یکی به عبارت خویش، آن را ستایش کردند».
کتاب، توسط رجبعلی مظلومی، تصحیح و تحقیق شده است. فهرست مطالب و پیش گفتاری ارزش مند از استاد جلال الدین همایی، مشتمل بر معرفی بابا رکن الدین و پاره‌ای از مسائل مربوطه، در آغاز کتاب و فهرست نام‌های کسان و فهرست نام کتاب‌ها، در پایان آن ذکر شده است. پاورقی‌ها، به ذکر موارد اختلاف نسخ اختصاص یافته است.
نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
