نصر بن مزاحم منقری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نصر بن مزاحم منقری (م
۲۱۲ق)، از محدثان و مورخان مشهور
قرن دوم و سوم هجری قمری بود. رجال‌شناسان
اهل سنت وی را
ضعیف و متروک الحدیث و برخی نیز وی را
موثق دانسته و رجال‌شناسان
شیعه وی را از اصحاب
امام باقر (علیه‌السّلام) و بر صحت عقیده و حسن عمل وی تاکید کرده‌اند.
ابوالفضل نصر بن مزاحم بن سیار
منقری عطار تیمیمی کوفی، اهل
کوفه بود و در
بغداد می‌زیست.
نسبت وی به بنو منقر بن عبید می‌رسد و بدین‌جهت به
منقری نسبت یافته است. تاریخ ولادت وی به درستی روشن نیست، اما از آن‌جهت که وی را از طبقه
ابومخنف لوط بن یحیی، مورخ مشهور متوفای
۱۵۷ق دانسته‌اند، برداشت می‌شود که عمری نسبتاً طولانی داشته است.
منقری در کوفه
رشد و پرورش یافت و در همان‌جا عطاری می‌کرد و به خرید و فروش عطریات اشتغال داشت.
سپس به بغداد کوچید و نزد بزرگانی چون
سفیان ثوری،
شعبة بن حجّاج،
حبیب بن حسان و
ابوالجارود زیاد بن منذر شاگردی کرد و علوم رایج آن زمان را فرا گرفت و در آنها مهارت یافت و به کمال رسید. پس از آن در بغداد مجالس درسی برپا ساخت و شاگردان بسیاری همچون
نوح بن حبیب،
ابوصلت هروی و
علی بن منذر طریقی را پرورش داد.
منقری علاوه بر حدیث، در تاریخ و اخبار نیز مهارت داشت. کتابی که وی در تاریخ
جنگ صفین تالیف کرده، از کهن‌ترین و مشهورترین منابعی است که به نقل حوادث این رخداد پرداخته و خود بیانگر توانایی وی در تاریخ می‌باشد. این کتاب یکی از منابع و مآخذ مهم
طبری در تاریخ بوده که در مواردی نیز خود به آن اشاره کرده است.
گرچه بسیاری از رجال‌شناسان اهل سنت چون
ابوحاتم و
ابن عدی وی را ضعیف و متروک الحدیث دانسته‌اند،
برخی نیز وی را موثق و روایاتش را قابل استناد خوانده‌اند.
ابن ابی الحدید به ستایش
منقری پرداخته و نوشته است که وی فردی موثق، ضابط، صحیح النقل و خالی از
هوی و هوس بود.
یاقوت حموی و
خطیب بغدادی وی را از
غالیان و متعصبان
شیعه به شمار آورده‌اند.
شیخ طوسی او را از اصحاب امام باقر (علیه‌السّلام) دانسته
و
نجاشی بر صحت عقیده و حسن عمل وی تاکید کرده است.
گفته شده که
منقری در زمانی که
ابوالسرایا (فرمانده نظامی
شورش ابن طباطبا بر ضد
مامون عباسی) بر
کوفه تسلط یافت، به سمت نظارت بر بازار گماشته شد.
نصر در نهایت به سال ۲۱۲ق از دنیا رفت.
آثار و تالیفات وی از این قرار است: الصفین (
وقعة صفین) الغارات، الجمل، مقتل حجر بن عدی، مقتل الحسین بن علی (علیه‌السّلام)
عین الورده اخبار المختار المناقب
النهروان اخبار محمد بن ابراهیم و ابی السرایا.
(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۸۰۱-۸۰۲، برگرفته از مقاله «نصر
منقری».
