نسبت اضافی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نسبت إضافی به نسبت موجود در جملات ناقص اضافی
اطلاق می‌شود.
نسبت اضافی، از اقسام
نسبت ناقص و مقابل
نسبت وصفی بوده، و در جملات ناقص اضافی وجود دارد، مانند:«ضربُ زید» که گویای رابطه میان
مضاف(ضرب) و
مضاف الیه(زید) است.
این گونه نسبت از اقسام نسبت‌های تحلیلی موجود در
ذهن شمرده می‌شود؛ به این بیان که نسبت خارجی به کمک مفهوم واحد مرکبی به ذهن می‌آید، زیرا نسبت ناقص در حکم مفرد(مقابل جمله) است، اما در ذهن با
تحلیل این مفهوم واحد، به دو مفهوم «ضرب» و «زید» رابطه‌ای میان آن‌ها بر قرارمی‌شود که چون افاده‌اش تام نیست به صورت نسبت ناقص جلوه می‌نماید.
مرحوم «محقق خویی» معتقد است
هیئت جمله ناقص مثل:«ضرب زید» برای
تخصیص وضع شده است؛ یعنی دایره صدق
اسم مضاف را تنگ می‌کند؛ برای مثال،
مفهوم «آب» شامل هر آبی می‌شود:آب
دریا ، آب نهر، آب کوزه و غیره، اما وقتی گفته می‌شود «آب کوزه»، مفهوم آن ضیق شده و خصوص
آب موجود در کوزه حصه‌ای خاص را در بر می‌گیرد. مشهور اصولی‌ها معتقدند جمله ناقص برای نسبت ناقص وضع شده است، مانند:نسبت موجود در «ضرب زید».
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «نسبت اضافی».
