• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نزول بعد الحکم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



به آیات عمل شده به محتوای آن پیش از نزول آیه ، نزول بعد الحکم گویند.



قرآن به صورت تدریجی بر پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نازل شده و توسط آن حضرت بر مردم عرضه می‌شد. در بیان حکمت نزول تدریجی آیات، امور مختلفی مانند تربیت مردم، نشر رسالت ، اثبات الهی بودن کلام و اقتضای زمان ذکر شده است. بر این اساس، در غالب موارد، حکم ، پس از نزول بود، یعنی ابتدا آیه نازل می‌شد و سپس مردم مکلّف به اجرای حکمی می‌گشتند و یا امری بیان می‌شد.


اما گاهی، حکمی جاری بوده و نزول، پس از آن آمده است. اصطلاح "نزول بعد الحکم" اشاره به این معنا دارد، و درباره آیاتی اطلاق می‌شود که حکم و محتوای آن‌ها پیش از نزول شناخته شده و به آن عمل می‌شده است.


بعضی نویسندگان، موارد ذیل را مصداق چنین آیاتی دانسته‌اند:
۱. آیه ۶ سوره مائده درباره وجوب وضو : «یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اِذَا قُمْتُمْ اِلَی الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَاَیْدِیَکُمْ اِلَی الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِکُمْ وَاَرْجُلَکُمْ اِلَی الْکَعْبَینِ...»؛
۲. «یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِذَا نُودِی لِلصَّلَاةِ مِن یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلَی ذِکْرِ اللَّهِ...» .


گفته شده: آیات یاد شده، در مدینه فرو فرستاده شد؛ در حالی که وجوب وضو و وجوب نماز جمعه در مکه و پیش از هجرت رسول گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ثابت بوده است.
البته در این باره مناقشاتی وجود دارد.
[۵] رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ص۲۰۹.



۱. مائده/سوره۵، آیه۶.    
۲. جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
۳. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص (۱۳۲-۱۳۵).    
۴. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۱، ص۳۲.    
۵. رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ص۲۰۹.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «نزول بعد الحکم».    




جعبه ابزار