ناصر اطروش (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حسن بن علی اُطْروش، ملقب به ناصر کبیر و
اُطروش، متولد ۲۵۵ هجری در
مدینه بود و از نوادگان
امام زین العابدین (علیه‌السّلام) به شمار می‌رفت. او مفسر، متکلم، فقیه، ادیب و شاعر بود و در
دیلم و
طبرستان حکومت کرد. ناصر کبیر در جنگ‌ها با
سامانیان موفق شد بر سرزمین‌های دیلم و طبرستان چیره شود و توانست
مجوسیان دیلم را به
اسلام دعوت کند.
علت لقب «
اُطروش» به ناشنوایی او برمی‌گردد که در یکی از جنگ‌ها به‌دست آمد. علی‌رغم اینکه برخی او را راضی به
امامت ندانسته‌اند، او از افاضل
شیعه و معتقدان به
ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) بود. آثار او شامل کتاب‌های مختلف در زمینه‌های
فقه،
تفسیر و
کلام است. او در
شعبان ۳۰۴ هجری در
آمل درگذشت و
حسن بن قاسم ملقب به داعی الی الحق را به امارت طبرستان منصوب کرد.
ابومحمد حسن بن علی بن حسن بن علی بن عمر اشرف ملقب به ناصر کبیر،
اُطروش و صاحب دیلم، مفسر، متکلم، فقیه، ادیب، شاعر و از نوادگان امام
زین العابدین (علیه‌السّلام) بود که مدتی حکومت دیلم و طبرستان را در دست داشت،
او جد مادری سید رضی و سید مرتضی است،
و در سال ۲۵۵ هجری در
مدینه به دنیا آمد.
به گفته
سمعانی،
اطروش به کسی گفته می‌شود که کم شنوا شده باشد.
و از آن رو به حسن بن علی،
اطروش گفتند که در یکی از جنگ‌ها، ضربه‌ای به سر او خورد و ناشنوا شد.
بااینکه به تصریح
شیخ بهایی و برخی دیگر، وی راضی به این
امامت نبوده
و
نجاشی و برخی دیگر نیز او را از معتقدان به
ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) و بلکه از افاضل
شیعه امامیه دانسته‌اند.
ابن شهرآشوب او را امام
زیدیه خوانده
و پسر
اطروش که امامی بوده، اشعاری در رد عقیده زیدی پدرش سروده است.
ابوالمفضل شیبانی و مرحوم
صدوق از او روایت کرده‌اند.
ناصر مدتی در
دیلم اقامت داشت و در آن مدت توانست اهالی
مجوسی دیلم را به
دین اسلام در آورد و مساجدی نیز برای آنها بسازد.
در سال ۳۰۱ هجری نیز به طبرستان رفت و طی جنگ‌های بسیاری که با
سامانیان (۲۶-۳۸۹ق) از جمله با
صعلوک سامانی داشت، توانست بر سرزمین‌های دیلم، جبل و طبرستان چیره شود.
او
حسن بن قاسم ملقب به داعی الی الحق را به امارت طبرستان منصوب کرد ۱۵ که تا سال ۳۱۰ هجری در دست او باقی ماند.
آثار و کتاب‌های او عبارت‌اند از:
• الامامة (کوچک)؛
• الامامة (بزرگ)؛
• الطلاق؛
• فدک والخمس؛
• الشهداء و فضل اهل الفضل منهم؛
• فصاحة ابی طالب؛
• معاذیر بنی‌هاشم فی مانقم علیهم؛
• انساب الائمة و موالیدهم الی صاحب الامر علیهم السلام؛
• الالفاظ؛
• الظلامه الفاطمیه؛
• تفسیرالقرآن در دو مجلد که زیدیه در تفاسیر خود بسیار از آن استفاده کرده‌اند. وی در این تفسیر به هزار بیت شعر احتجاج کرده است؛
• الطهاره؛
• الاذان والاقامه؛
• الصلاة؛
• اصول الزکاة؛
• الصیام؛
• المناسک؛
• السیر؛
• الایمان والنذور؛
• الرهن؛
• بیع امهات الاولاد؛
• القسامه؛
• الشفعه؛
• الغصب؛
• الحدود؛
• الامالی؛
• المسترشد؛
• اصول الدین که شاید مراد از این دو کتاب اخیر، همان کتاب‌های وی در
امامت باشد؛
• البساط فی علم الکلام (خطی).
ناصر کبیر سرانجام در
شعبان ۳۰۴ هجری
در
آمل از دنیا رفت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ناصر
اطروش (مقاله‌دوم)»، ج۲، ص۱۶۴.
