میکال (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ميْکال (به کسر میم و سکون یاء) از
واژگان قرآن کریم و به معنای بنده کوچک خدا، نام یکی از
فرشتگان مقرب است که در نزد خدا داراى مقام بلندى است.
ميْكال نام فرشته‌ای است.
(مَنْ كانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جِبْرِيلَ وَ مِيكالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكافِرِينَ) (كسى كه دشمن خدا و فرشتگانش و پيامبران او و
جبرئیل و ميكائيل باشد
کافر است و خداوند دشمن كافران است.)
ظاهر آيه آن است كه ميكال نام فرشته‌اى است، در
دعای سوّم صحیفه سجادیّه پس از ذكر
اسرافیل و قبل از ذكر جبريل فرموده:
«وَ مِيكَائِيلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَكَ وَ الْمَكَانِ الرَّفِيعِ مِنْ طَاعَتِكَ.» «و ميكائيل كه نزد تو بلند مرتبه و به خاطر طاعت تو داراى مكانى رفيع است.»
از اين كلمه فقط معلوم می‌شود كه ميكائيل از جمله ملائكه و در نزد خدا داراى مقام بلندى است ولى شغل او معلوم نمی‌شود.
در
ریاض السالکین فرموده: روايت شده كه ميكائيل به ارزاق و حكمه و معرفت نفوس مأمور است و او را اعوانى است از ملائكه كه بر همه عالم موكّل‌اند.
در
مجمع فرموده: جبرئيل و ميكائيل هر دو لفظ عجمى‌اند كه معرّب شده‌اند به قولى. «جبر» در
لغت سريانى به معنى عبد و «ايل» به معنى خدا است و ميک به معنى بنده كوچک است پس جبرئيل يعنى بنده خدا، ميكائيل يعنى بنده كوچک خدا.
نگارنده در رياض السالكين گويد:
دیلمی از ابا امامه از
رسول خدا (صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله) نقل كرده كه: نام ميكائيل بنده كوچک خدا است. دليل غير عربى بودن اين دو لفظ وقوع آن‌ها در
تورات است كه در «جبر- جبرئيل» گذشت.
هاکس در قاموس كتاب مقدّس جبرائيل را مرد خدا و ميكائيل را «كيست مثل خدا» معنى كرده و گويد: او رئيس الملائكه است كه
دانیال او را به قوم يهود واضح نمود و گويند كه وى پيشواى عساكر فرشتگان است. نام ميكائيل در تورات كتاب دانيال باب دهم بند ۱۳ و ۲۱ و باب ۱۲ بند ۱ و ايضا در كتاب مكاشفه
یوحنّا باب ۱۲ بند ۳ آمده است.
اينكه هاكس گويد: او رئيس الملائكه است درست نيست زيرا فقط درباره جبرئيل آمده،
(ذِي قُوَّةٍ عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ • مُطاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ) (كه صاحب قدرت است و نزد خداوند صاحب عرش، مقام والايى دارد! در آنجا فرمانروا و امين است.)
لفظ مطاع نشان می‌دهد كه ميكائيل در اطاعت جبرئيل است.
امّا در باره معنى آيه فوق، بايد دانست كه آيه ما قبل چنين است:
(قُلْ مَنْ كانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ) (بگو: كسى كه دشمن جبرئيل باشد دشمن خداست؛ چرا كه او به فرمان خدا،
قرآن را بر قلب تو نازل كرده است.)
آيه در جواب
یهود است كه با جبرئيل
عداوت داشتند و می‌گفتند علت عدم
ایمان ما آن است كه آورنده
وحی جبريل است و ما با او دشمنيم. در مجمع نقل شده كه يهود به آن حضرت گفتند: جبريل دشمن ماست كه جنگ و سختى نازل می‌كند و ميكائيل آسانى و راحتى می‌آورد اگر آورنده وحى ميكائيل بود حتما ايمان می‌آورديم.
در جواب فرموده: جبريل فقط مأمور خدا است در آوردن وحى و دشمنى با او بى‌جا است.
و در آيه ما نحن فيه به طور كلّى فرموده: هر كه با خدا، ملائكه، پيامبران، جبريل و ميكال دشمن باشد خدا با او دشمن است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «میکال»، ج۶، ص۲۶۸.
