میرزا هاشم آملی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیت‌الله العظمی حاج میرزا هاشم آملی در
سال ۱۳۲۲ هجری قمری در لاریجان آمل دیده به
جهان گشود.
تحصیلات مقدماتی را در آمل از جناب ثقة الاسلام
آقا شیخ احمد آملی و حجت الاسلام
آقا سید تاج فرا گرفت. در آستانه سال ۱۳۳۵ هجری قمری، که سیزده
بهار از عمر شریف ایشان گذشته بود، به تشویق و ترغیب یکی از بستگان، زادگاه خود را به عزم تحصیل در
تهران ترک گفت. در بدو ورود به تهران مورد توجه
مرحوم مدرس که آن
زمان متولی مدرسه عالی سپهسالار (
مدرسه عالی شهید مطهری ) بود واقع گردید.
در اقامت ده ساله خود در این مرکز علمی، پس از فراگیری
شرح لمعه و
قوانین ، توانست، سطوح عالی را از اساتید برجسته وقت فرا گیرد. در
فلسفه و
اشارات و
اسفار و
الهیات در
حوزه درس مرحوم
میرزا طاهر تنکابنی و
میرزا ید الله نظرپاک ، و در دروس دیگر از محضر مرحوم
میرزا محمد رضا فقیه لاریجانی و
سید محمد تنکابنی و حجت الاسلام
آقا شیخ حسین آملی و حاج
شیخ علی لواسانی و
میرزا عبدالله غروی بهره‌های وافر برد.
در سال ۱۳۴۵ هجری قمری، برای تکمیل معلومات رهسپار
حوزه علمیه قم شد. در همین ایام با استقرار مرحوم آیت‌الله العظمی
حاج شیخ عبد الکریم حایری یزدی حوزه علمیه قم جان تازه‌ای به خود گرفته بود. ایشان با اشتیاق خاصی در حوزه درس اساتید برجسته قم حاضر شده و از خرمن دانش آن بزرگواران خوشه‌های علمی فراوانی چید. آیت‌الله میرزا هاشم آملی در مدت اقامت در قم توانستند، از محضر درس آیات عظام، حایری یزدی،
حجت ،
یثربی ،
کاشانی و
شاه آبادی بهره مند گردند.
در سال ۱۳۵۱ هجری قمری، بعد از سپری شدن اقامت ۵ ساله و تحصیل و تدریس مداوم در حوزه علمیه قم، با اخذ درجه
اجتهاد از آیت‌الله حائری یزدی و آیت‌الله حجت، جهت ادامه تحصیل و درک محضر اساتید
نجف ، به آن دیار هجرت کرده و در جوار مولای متقیان
امیر مؤمنان علی علیه‌السّلام اقامت گزیدند.
این دوره از
حیات علمی معظم له تاثیر فراوانی در شکل گیری درجات معنوی و روحانی ایشان داشت. آیت‌الله آملی در دوره اقامت ۳۰ ساله خود در حوزه بزرگ نجف توانست از محفل درس آیات عظام حاج
میرزا حسین نائینی ، حاج
شیخ ضیاء الدین عراقی و حاج
سید ابو الحسن اصفهانی استفاده برده و به مراتب عالی تری از
تقوا و
دانش دست یابد.
ایشان بعد از ۳۰ سال تحقیق و تدریس در دانشگاه بزرگ
جهان تشیع «نجف اشرف» در سال ۱۳۸۱ هجری قمری به دعوت جمعی از اساتید و فضلای حوزه علمیه قم به ایران بازگشت و در جوار مرقد مطهر
حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها در شهر قم به تدریس
فقه و
اصول پرداخت. در همین فرصت عده زیادی از محققین حوزه به شرکت در درس ایشان موفق شدند.
در این
زمان که یک سال از ارتحال زعیم بزرگ، مرحوم
آیت‌الله العظمی بروجردی می‌گذشت، حوزه قم بیش از هر زمانی نیازمند فقها و عالمان بزرگ بود. ایشان با تلاش خستگی ناپذیر لحظه‌ای از هدایت و ارشاد باز نایستاد و به مناسبت‌های مختلف به اشاعه فقه و
فقاهت شیعه پرداخته و ادامه این راه و تخصصی کردن این رشته را زیاد سفارش می‌فرمودند.
آیت‌الله آملی به تربیت فقیه و تدریس فقه ارزش فوق العاده نهاده و از مدتی قبل در این فکر بودند که مدرسه‌ای برای تربیت فقیه تاسیس کنند. یعنی آن گروه از جوانان مستعد و با
ذوق را که مدتی در فقه و اصول کار کرده‌اند در اختیار گرفته و با تامین زندگی آنان، آنها را در مسیر فقاهت قرار دهند. حتی از روز نخست که مدرسه‌ای در خیابان بیمارستان فاطمی به نام مدرسه ولی عصر عجل الله تعالی فرجه را تاسیس کردند، تصمیم بر این داشتند که این مدرسه را به این واحد اختصاص داده و دار الفقاهة تشکیل دهند.
آیت‌الله میرزا هاشم آملی از خصایص والای انسانی برخوردار و متخلق به
اخلاق الهی بود. ایشان در رفتار و گفتار به
انبیاء و
ائمه اطهار علیهم‌السّلام اقتدا می‌کرد. او خوش بیان، خوش برخورد و خوش اخلاق بود. از تجمل پرستی و مظاهر بزرگ نمایی سخت بیزار و متنفر بود و با طلاب جوان همان گونه برخورد می‌کرد که با بزرگان بود و به همین دلیل در دل
مؤمنان جای گرفته بود.
در خانه اش همیشه به روی همگان باز بود. در
سرما و
گرما پیاده جهت تدریس از منزل به
مسجد اعظم می‌رفتند. غالبا کارهای دفترشان را خود انجام داده و حتی در بسیاری از مواقع خود شخصا به تلفن جواب می‌دادند. دوست داشتند زندگی ایشان در گمنامی و خارج از هیاهوی دنیای مادی سپری شود.
آیت‌الله میرزا هاشم آملی به
اهل بیت عصمت و
طهارت علیهم‌السّلام بسیار علاقه مند بود و به آنها
عشق می‌ورزید. کمتر مواقعی بود که نام
مقدس آنان را بشنوند و اشکشان جاری نشود به خصوص هر وقت نام مقدس
حضرت علی علیه‌السّلام را می‌آوردند
اشک در دیدگانش حلقه می‌زد.
هرگاه از
خواب بر می‌خواستند به شوق
زیارت امیرالمؤمنین علی علیه‌السّلام و به یاد روزهای خوش اقامت در جوار مرقد مطهرش بر حضرت درود فرستاده و می‌فرمودند: «السلام علیک یا امیرالمؤمنین و رحمة الله و برکاته».
شور و عشق معظم له به سرور شهیدان
امام حسین علیه‌السّلام غیر قابل توصیف بود. مجلس عزایی که ایشان در ده شب اول
ماه محرم در مسجد اعظم بر پا می‌کردند زبانزد همگان بود. ایشان برای سادات احترام خاصی قائل بودند و در مجالس با تمام قد به پای آنها بر می‌خاستند. (مجله نور علم دوره پنجم شماره پنجم)
گروهی از آیات و حجج اسلام از شاگردان مجرب و برجسته ایشان به شمار می‌آیند از جمله:
۱-
آیت‌الله سید جعفر کریمی ۲-
آیت‌الله عبدالله جوادی آملی ۳-
آیت‌الله حاج شیخ حسن حسن زاده آملی ۴-
آیت‌الله حاج شیخ محمد محمدی گیلانی ۵-
آیت‌الله سید ابو الفضل موسوی تبریزی ۶-
آیت‌الله حاج شیخ اسماعیل صالحی مازندرانی ۷-
آیت‌الله حاج سید علی محقق داماد ۸- فرزند ایشان،
شیخ صادق لاریجانی ۹- آیت‌الله حاج
شیخ عباس محفوظی
از جمله آثار ایشان که به رشته تحریر درآمده و به طبع رسیده عبارت است از:
۱- کتاب
کشف الحقایق ، این کتاب تقریر درس
بیع و
خیارات ایشان است.
۲-
المعالم الماثورة ، در طهارت ۳-
مجمع الافکار ، دوره اصول فقه ۴-
منتهی الافکار ، مباحث الفاظ ۵-
بدایع الافکار ، تقریرات درس خارج اصول آیت‌الله آقا ضیاء عراقی ۶- کتاب الرهن ۷- کتاب الاجارة ۸- کتاب الصوم ۹- رسالة النبیه ۱۰- رساله‌ای در خلل صلوة ۱۱- حاشیه‌ای بر التحصیل بهمنیار ۱۲- تعلیقه‌ای بر
عروة الوثقی ۱۳- کتابی از آغاز بیع تا آخر مکاسب ۱۴- دوره صلوة ۱۵- دوره مباحث طهارت ۱۶- دوره‌های متعدد اصول
در
تاریخ هفتم
اسفند ماه سال ۱۳۷۱ هجری شمسی، برابر با چهارم
رمضان ۱۴۱۳ هجری قمری، روح بلند عالم بزرگ و روحانی خدمتگذار و دانش پرور، مرحوم آیت‌الله العظمی آقای حاج میرزا هاشم آملی- قدس سره- شخصیتی که بیش از نیم
قرن در سنگر علم و دانش درس خوانده و تدریس کرده و شاگرد پرورش داده بود، به ملکوت اعلی پیوست. پیکر پاک آن فقیه نامدار از
مسجد امام حسن عسگری علیه‌السّلام قم در میان اندوه فراوان مردم
تشییع شده و در حرم مطهر
حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها به خاک سپرده شد.
پیام
تسلیت رهبر معظم انقلاب به مناسبت
رحلت ایشان بسم الله الرحمن الرحیم انا لله و انا الیه راجعون با تاسف و تاثر اطلاع یافتم که عالم جلیل القدر و فقیه و اصولی برجسته و بزرگوار آیت‌الله العظمی حاج میرزا هاشم آملی رضوان الله تعالی علیه، دار فانی را وداع کرده و به رحمت ایزدی پیوست.
ایشان از علمایی بودند که پس از طی مدارج عالیه و استفاده از محضر اکابر در
حوزه علمیه نجف اشرف و سالها تدریس و تربیت شاگردان در آن حوزه، به قم هجرت کرده و در این حوزه مقدسه بساط تدریس را گسترده و منشا افاضات فقهی و اصولی و تربیت تلامذه بسیار شدند و بزرگانی از حوزه درس ایشان بهره بردند.
وجود با برکت این فقیه عالی مقام، یکی از برکات الهی در حوزه علمیه قم بود و اکنون فقدان آن بزرگوار ضایعه‌ای بزرگ محسوب می‌گردد. اینجانب این حادثه مصیبت بار را به پیشگاه مقدس
حضرت ولی عصر ارواحنا فداه و به مراجع معظم و علما و فضلای حوزه‌های علمیه و مقلدین ایشان و نیز به خانواده محترم به خصوص به فرزندان برومند ایشان تسلیت عرض می‌کنم و
رحمت و
مغفرت الهی را برای آن مرحوم مسئلت می‌نمایم.
سید علی خامنه‌ای ۸ اسفند ۱۳۷۱
• نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
