میرزا سلطانعلی وزیر افخم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
"سلطانعلی خان وزیر افخم" از رجال عصر ناصری و مظفری و از درباریان مؤثری بود که همیشه مشاغل و مقامات حساس داشتند. در نوجوانی
غلام بچه دربار
ناصرالدین‌شاه بود و در جوانی پیشخدمتی
شاه و
نیابت "آجودان باشی" به او محول گردید.
سلطانعلی خان فرزند "محمدخان سالارالملک، " نوه دختری "
میرزا ابراهیم‌خان ظهیرالدوله قاجار، " در سال ۱۲۸۴ه. ق. متولد شد. در نوجوانی
غلام بچه دربار
ناصرالدین‌شاه بود و در جوانی پیشخدمتی شاه و
نیابت "آجودان باشی" به او محول گردید. سپس مامور تحصیل
مالیات آذربایجان شد و در همین مقام، رتبه سرتیپی و «حمایل شیر و خورشید» گرفت. بعد حاکم
خلخال شد و در رفع فتنۀ طایفۀ "شاطرانلو" و "شاهسون" اقدامات مؤثری کرد. پس از فوت ناصرالدین‌شاه و جلوس ولیعهد به تخت
سلطنت به منصب وزارت "بقایا و محاسبات" منصوب شد و در سال بعد حکومت ولایت
یزد و مضافات ضمیمه به او محول شد. در سال ۱۳۱۹ ه. ق. لقب "وزیر افخمی" گرفت و در صدارت "
عین‌الدوله" و در کابینۀ "
مشیرالدوله" وزیر داخله بود. وقتی "
میرزا نصر الله خان مشیر الدوله" از کار کناره‌گیری کرد، تا ورود "
میرزا علی اصغر خان اتابک" امور صدارت را به عهدۀ او سپردند که در حقیقت ارشد و با سابقه‌ترین وزیران کابینۀ قبل بود.
پس از استعفای "
میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله"، صدراعظم و آن همه کشمکش که در مجلس روی داد، نمایندگان در خواست نمودند، باید کابینۀ‌ای تشکیل گردد که بتواند جوابگوی سؤالات نمایندگان باشد و مسؤلیت‌های آنها کاملاً مشخص باشد. به هر حال «نخستین کابینۀ قانونی» و «دومین کابینۀ بعد از مشروطه»، مطابق آنچه که خواست نمایندگان بود، در روز
پنجشنبه مورخ ششم
صفر ۱۳۲۵ ه. ق. توسط "
میرزا سلطانعلی‌خان وزیر افخم" تشکیل شد. از این تاریخ عنوان صدر اعظمی برچیده شد و "ریاست وزراء" به نخست وزیران گفته می‌شد.
میرزا سلطانعلی‌خان وزیر افخم علاوه بر پست «ریاست وزراء» «وزارت داخله» را نیز خود به عهده داشت.
این کابینه توسط شخص "محمد‌علی‌شاه" تعیین و معرفی شد و عمر آن نیز بسیار کوتاه بود و در حدود یک ماه و چهارده روز بیشتر طول نکشید. کار مهم این دولت تهیه فهرست و سازمان هر یک از وزارتخانه‌ها بود که آن را به اطلاع مجلس رساند.
وزیر افخم روز ۲۹ اسفند ماه ۱۲۸۵ ه. ش با هیات وزیران خود در مجلس حاضر شد و از "
صنیع الدوله" رئیس مجلس اجازه خواست، تا وزیران خود که هشت وزارت‌خانه بود، را معرفی کند و چون خود وزیر داخله را بر عهده داشت، هفت نفر بنام‌های "محمد علی خان علاالسلطنه" وزیر امور خارجه، "
میرزا ابوالقاسم خان ناصرالملک" وزیر مالیه، "عبدالحسین
میرزا فرمانفرما" وزیر عدلیه، "مهدیقلی مخبرالسلطنه" وزیر معارف و علوم، "مهندس الممالک" وزیر فواعد عامه و تجارت و "
کامران میرزا نائب
السلطنه" وزیر جنگ کابینۀ او را تشکیل می‌دادند.
این دولت تا روز نهم اردیبهشت سال ۱۲۸۶ ه. ش. به قوت خود باقی بود، تا اینکه در این روز وزیر افخم و کابینۀ خود در مجلس شورای ملی به ریاست صنیع‌الدوله حضور یافتند، تعدادی از نمایندگان ضمن ایراد سخن از دولت انتقاد کردند و وزیر افخم را قادر به حل مشکلات ندانستند؛ پس از آن‌که سخن نمایندگان پایان یافت، صنیع‌الدوله رئیس مجلس ضمن تایید انتقادات وکلا گفت: «شما از هر کدام از وزیران که ناراضی باشید می‌توانید رای به بر کناری او بدهید» نمایندگان فریاد بر آوردند پس در مورد آقای وزیر افخم و همکاران وی رای بگیریم. صنیع‌الدوله اظهار نمود؛ پس رای می‌گیریم به بر کناری وزیر افخم، نمایندگان به اتفاق آراء رای به بر کناری او دادند و به این ترتیب حکومت قریب به چهل روزۀ وزیر افخم پایان یافت.
وزیر افخم پس از بر کناری از صدارت به فرمان محمدعلی شاه وزیر دربار شد. در این سمت نیز دوام زیادی نداشت و پس از
قتل ناگهانی "امین الملک" پسر ارشدش، در ماجرایی عشقی به دست رقبا، وی نیز در سال ۱۲۷۹ه. ق. در گذشت. وزیر افخم از مالکین بزرگ بود و در
زنجان و
کرمان املاک زیادی داشت. بازماندگان وی امروزه عده‌ای نام افخمی و عده‌ای تام افخم ابراهیمی دارند.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «میرزا سلطانعلی وزیر افخم»، تاریخ بازیابی۹۵/۹/۱۰.
