• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

میرزاحیدرعلی شیروانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


میرزاحیدرعلی شیروانی، عالم فاضل و متکلّم متبحّر، از علمای اواخر عهد صفویه اصفهان می‌باشد.


میرزا حیدرعلی بن ملّامیرزا محمّد بن حسن شیروانی عالم فاضل و متکلّم متبحّر، از علمای اواخر عهد صفویه. پدرش از علمای مشهور قرن یازدهم هجری و مادرش دختر ملّامحمّدتقی مجلسی است. در اصفهان متولّد شد و نزد علمای این شهر از جمله پدر دانشمند خود به تحصیل پرداخت. و به دامادی علّامه ملّامحمّدباقر مجلسی مفتخر شد.

او دارای عقاید و آرائی مخصوص بوده و عدّه‌ای از او پیروی نموده‌اند که به حیدریّه معروف‌اند و به‌طوری که بزرگان محققین اظهارنظر می‌کنند عقاید آنان مردود و غیرمرضی بوده و جمعی از علماء در کتاب‌های خود آنها را رد نموده‌اند.
برخی از عقاید او، گرچه بر اساس برداشت و اجتهاد فقهی بوده اما با سیره عملی امامان معصوم (علیهم‌السّلام) مخالف بوده است به‌طوری که ترویج آن افکار افراطی خسارت مادی و معنوی گوناگونی در پی داشت. از جمله باورها و فتاوای میرزا حیدرعلی «کافر و نجس بودن اهل سنت و منافقان» بود.
در «مرآت الاحوال»
[۱] کرمانشاهی، آقااحمد، مرآت الاحوال، ص۱۰۹.
می‌خوانیم:
«فاضل مقدس و عالم متبحر، ملاحیدرعلی، مجاور نجف اشرف است و تصلبش در مذهب حق، به درجه کمال بود و در مسائل اصولیه، طریقه سیدمرتضی (علیه‌الرحمة) را داشت».

عقاید متعصبانه پیروان حیدرعلی، از سوی عالمان معاصرش مردود اعلام شد و در بطلان و رد آن، کتاب‌هایی نیز نوشته شد. و چه بسا یکی از عللی که میرزا حیدرعلی شیروانی با تمام مقامات علمی و زهد و تقوا، گمنام مانده و آثار و تالیفاتش متروک و مهجور است، همین آرای ویژه او باشد.
[۲] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، زندگینامه علامه مجلسی، ج۲، ص۳۱۷.


درباره زمان رحلت و آرامگاه میرزا حیدرعلی، اطلاع دقیقی به دست نیاوردیم، جز اینکه میرزا حیدرعلی نگارش برخی از کتاب هایش مانند «احوال الصحابة»، «الاسلام و الایمان»، «اصالة البرائة»، «تراجم السفراء»، «الامامة» و «المجالس» را در سال ۱۱۲۹ هـ. ق. به پایان رسانده است.
[۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۱، ص۳۰۵،    
[۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲، ص۶۱.    
[۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۴، ص۵۸-۵۹.    
[۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۱۹، ص۳۵۳-۳۵۵.    
[۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۴، ص۴۷۹.    

سال وفات او معلوم نیست امّا تا سال ۱۱۲۹ق در قید حیات بوده است. لکن در برخی از مواضع «الذرّیعه» و دیگر کتب وی را ساکن نجف اشرف نوشته‌اند.و ممکن است به عللی، پیکرش به اصفهان منتقل شده باشد چرا که بر اساس عقیده آیت‌الله مرعشی نجفی مقبره میرزا حیدرعلی در بیرون بقعه دایی‌اش، علامه مجلسی قرار دارد.
[۸] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، زندگینامه علامه مجلسی، ج۲، ص۳۱۶.



تالیفات میرزا حیدرعلی عبارتنداز:
۱. آیات النازلة فی ذم الجائرین علی اهل البیت (علیهم‌السّلام)
۲. احکام الارضین
۳. احکام البغاة
۴. احکام المسافر
۵. احوال الصحابة
۶. احوال نواب اربعة، (تراجم السفراء فی عصر الغیبة الصغری)
۷. الاسلام و الایمان و معنی الناصب، دارای سه فصل و یک خاتمه، (عربی)
۸. اصالة البرائة
۹. العترة
۱۰. تعلیقه بر مسالک
۱۱. التوحیددر دو جلد که جلد دوم آن «الحجة و الامامة» است.
۱۲. حاشیه بر فروع کافی
۱۳. المجالس، در امامت
۱۴. مختصر و تلخیص کتاب المصباح المتهجد شیخ طوسی در ضمن، وی برخی ادعیه و زیارات را به آن افزوده است.
۱۵. استنباط الاحکام فی عصر غیبة الامام (علیه‌السّلام)
۱۶. المزار
۱۷. مناقب الحیدریة
۱۸. المناقب و المثالب (ما روته العامة من فضائل اهل البیت (علیهم‌السّلام) و مثالب اعدائهم).
این کتاب ارزشمند با تحقیق شیخ محمد حسون، در سال ۱۴۱۴ هـ. ق. توسط منشورات الاسلامیه و تحت عنوان «مناقب اهل البیت علیهم‌السّلام»، به زبان فارسی، چاپ شده است.
۱۹. میزان المقادیر (المقادیر الشرعیة)، در پنجاه بیت.
۲۰. رسالة فی وجوب توقیر الذریة الطاهرة
۲۱. رسالة فی وجوب الصلاة عند ذکر النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
۲۲. رسالة فی فضل اهل البیت (علیهم‌السّلام)
۲۳. رسالة فی العصمة
۲۴. رسالة فی تکفیر غیر الامامی
۲۵. رسالة فی تکفیر المنافقین
۲۶. رسالة فی حد القصر
۲۷. رسالة فی الصلاة و احکامها
۲۸. رسالة فی کفر المنافق الناصب من جمیع طبقات المسلمین
۲۹. رسالة فی مسائل الصوم
۳۰. رسالة فی شکوک الصلاة
۳۱. رسالة فی ما ورد فی صدر هذه الامة
۳۲. رساله‌ای در وجوب عینی اجتهاد بر تمام مکلفان
و رساله‌های دیگر.
[۹] امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، ج۶، ص۲۷۴    
[۱۰] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، ص۱۶۴-۱۶۶
[۱۱] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، زندگینامه علامه مجلسی، ج۲، ص۳۱۶ و ۳۱۷
[۱۲] شیروانی، ملاحیدرعلی، مناقب اهل البیت (علیهم‌السّلام)، ص۱۵-۱۷.    
[۱۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲، ص۳۳.    
[۱۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۱، ص۲۹۲.    
[۱۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲۲، ص۳۳۵.    
[۱۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۱۰، ص۱۱۵.    
[۱۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲، ص۱۱۳.    
[۱۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲۴، ص۶۶.    


شیخ عبدالنبی قزوینی در وصف میرزا حیدرعلی شیروانی می‌گوید:
«... کان فاضلا معظما وعالما ومفخما کما علمناه من تعلیقاته علی المسالک و غیرها..
[۱۹] قزوینی، عبدالنبی، تتمیم امل الآمل، ص۱۳۷-۱۳۸.    
مولانا حیدر علی شیروانی، دانشمندی بزرگ و عالمی ارجمند بودچنان که این امر را از تعلیقات ایشان بر مسالک و کتاب‌های دیگر درمی‌یابیم. این تعلیقات گرچه اندک است لکن بر فضل و دانش مؤلف آن گواهی می‌دهد. و تمام کلام اینکه، وی اهل فضل و دانش بود و در عین حال، اهل زهد و تقوا ...».
[۲۰] دوانی، علی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، ص۵۵۴-۵۵۵.
[۲۱] طبرسی نوری، حسین‌بن‌محمدتقی، فیض قدسی، ص۲۳۱-۲۲۹.

علامه شیخ محمدحسین اعلمی حائری در وصف او آورده است:
«... العالم الفاضل الفهامة کان حاویا لانواع الفضائل و مراتب التقوی کاملا فی العلوم العقلیة والنقلیة.» .
[۲۲] اعلمی حائری، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعة العامة، ص۵۳۴.
[۲۳] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص۱۲۸.
[۲۴] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۵۸۳.
[۲۵] حائری، احمد، معجم رجال الفکر و الادب، ص۲۶۸.
[۲۶] مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، فهرست مجلس، ج۱۰، ص۲۸.
[۲۷] فکرت، محمدآصف، فهرست الفبائی رضوی، ص۵۵۴.
[۲۸] حسینی اشکوری، سیداحمد، سیدجعفر و سیدصادق، فهرست عکسی احیاء، ج۲، ص۱۳۵-۱۳۶.
[۲۹] حسینی اشکوری، سیداحمد، سیدجعفر و سیدصادق، فهرست عکسی احیاء، ج۳، ص۱۰.
[۳۰] حسینی اشکوری، سیداحمد، سیدجعفر و سیدصادق، فهرست عکسی احیاء، ج۳، ص۴۱.
[۳۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الکواکب المنتشره، ص۲۳۳-۲۳۱.


۱. ↑ کرمانشاهی، آقااحمد، مرآت الاحوال، ص۱۰۹.
۲. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، زندگینامه علامه مجلسی، ج۲، ص۳۱۷.
۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۱، ص۳۰۵،    
۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲، ص۶۱.    
۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۴، ص۵۸-۵۹.    
۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۱۹، ص۳۵۳-۳۵۵.    
۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۴، ص۴۷۹.    
۸. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، زندگینامه علامه مجلسی، ج۲، ص۳۱۶.
۹. ↑ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، ج۶، ص۲۷۴    
۱۰. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، ص۱۶۴-۱۶۶
۱۱. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، زندگینامه علامه مجلسی، ج۲، ص۳۱۶ و ۳۱۷
۱۲. ↑ شیروانی، ملاحیدرعلی، مناقب اهل البیت (علیهم‌السّلام)، ص۱۵-۱۷.    
۱۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲، ص۳۳.    
۱۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۱، ص۲۹۲.    
۱۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲۲، ص۳۳۵.    
۱۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۱۰، ص۱۱۵.    
۱۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲، ص۱۱۳.    
۱۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲۴، ص۶۶.    
۱۹. ↑ قزوینی، عبدالنبی، تتمیم امل الآمل، ص۱۳۷-۱۳۸.    
۲۰. ↑ دوانی، علی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، ص۵۵۴-۵۵۵.
۲۱. ↑ طبرسی نوری، حسین‌بن‌محمدتقی، فیض قدسی، ص۲۳۱-۲۲۹.
۲۲. ↑ اعلمی حائری، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعة العامة، ص۵۳۴.
۲۳. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص۱۲۸.
۲۴. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۵۸۳.
۲۵. ↑ حائری، احمد، معجم رجال الفکر و الادب، ص۲۶۸.
۲۶. ↑ مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، فهرست مجلس، ج۱۰، ص۲۸.
۲۷. ↑ فکرت، محمدآصف، فهرست الفبائی رضوی، ص۵۵۴.
۲۸. ↑ حسینی اشکوری، سیداحمد، سیدجعفر و سیدصادق، فهرست عکسی احیاء، ج۲، ص۱۳۵-۱۳۶.
۲۹. ↑ حسینی اشکوری، سیداحمد، سیدجعفر و سیدصادق، فهرست عکسی احیاء، ج۳، ص۱۰.
۳۰. ↑ حسینی اشکوری، سیداحمد، سیدجعفر و سیدصادق، فهرست عکسی احیاء، ج۳، ص۴۱.
۳۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الکواکب المنتشره، ص۲۳۳-۲۳۱.


مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۲، ص۸۵۵-۸۵۶.    
سایت فرهیختگان تمدن شیعه    




جعبه ابزار