میرزا حسن‌خان بن علی مستوقی جابری انصاری اصفهانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
میرزا حسن‌خان بن علی
جابری انصاری اصفهانی، فاضل ارجمند،
ادیب اریب، مورّخ توانا و شاعر ماهر در
اصفهان می‌باشد.
حاج میرزا حسن‌خان
جابری انصاری ابن میرزا علی‌خان مستوفی، فاضل ارجمند،
ادیب اریب، مورّخ توانا و شاعر ماهر در ۱۸
رجب ۱۲۸۷ق در
شیراز متولّد شد. در ۴ سالگی با
پدر به
اصفهان آمد. در کودکی نزد پدر شروع به تحصیل کرد. در ۱۷ سالگی پدر را از دست داد. پس از
مرگ پدرش وارد دستگاه
ظلّ السلطان شده و زیر نظر
میرزا حبیب‌اللّه‌خان مشیرالملک انصاری به منشی‌گری پرداخت. در کنار آن نزد
ملّاحسن دُرّی،
ملّاعبدالجواد آدینه‌ای،
میرزا حسین همدانی،
آخوند کاشی،
جهانگیرخان قشقائی،
میرزا محمّدحسن نجفی و
آقاسیّدمحمّدباقر درچه‌ای به تحصیل پرداخته و به تالیف کتاب و تحقیق مشغول شد.
[در سال ۱۳۲۱ق به سفر
حج رفت. در ماجراهای
مشروطیّت، به آزادی‌خواهان پیوست و در اواخر سال ۱۳۲۴ق و اوایل ۱۳۲۵ق منشی انجمن ولایتی اصفهان بوده و در ۱۶
شوال ۱۳۲۵ق روزنامه «گنجینه
الانصار» را منتشر کرد. پس از به سلطنت رسیدن
محمّدعلی شاه و اقدامات او علیه مشروطه‌خواهان، دستور دستگیری او نیز صادر شد امّا او به
عتبات عالیات رفت و از درس
حاج سیّداسماعیل صدر بهره برد و به اشاره او
عمامه بر سر نهاد. پس از بازگشت به اصفهان ریاست عدلیه اصفهان را پذیرفت امّا به علّت دخالت کنسولگری روسیه در کارهای او از آن منصب استعفا داد. در سال ۱۲۹۹ش اولین شماره روزنامه «اسرار
الانصار» را منتشر کرد.
] پس از آن به مطالعه و تحقیق و رسیدگی به املاک و مستغلات خود مشغول شد تا این‌که در شب پنج‌شنبه ۱۵
جمادی الآخر ۱۳۷۶ق (مطابق ۲۷ دی ۱۳۳۵ش) وفات یافته و بنا بر
وصیّت خود او، جسدش را در بقعه بابا رکن‌الدّین در
تخت فولاد مدفون ساختند.
او
طبع شعر داشته و ابتدا «محنت» تخلّص می‌کرد سپس آن را به «
جابری» تغییر داد.
این کتاب‌ها از آثار اوست که به چاپ رسیده است:
۱. «آفتاب درخشنده» ۲. «آگهی شهان از کار جهان» ۳. «بدایع و نوادر» ۴. «تاریخ اصفهان و روی و همه جهان» ۵. «تاریخ نصف جهان و همه جهان» ۶. «تفسیر حسن» ۷. «جوهر الجواهر» ۸. «شرح حال شیخ بزرگوار سعدی» ۹. «گزارش زندگانی پیر علیل شیخ
جابری» ۱۰. «گوهر شب چراغ» ۱۱. «للآلی السّمط فی معالی النّبی و السّبط» ۱۲. «معجزات کلام اللَّه» ۱۳. «نورالثّقلین» ۱۴. «نوشدارو یا تهذیب الاخلاق»
و این تالیفات از اوست که هنوز به طبع نرسیده است:
۱. «بعضی اشعار عرب و عجم» ۲. «بیست هزار نظم پارسی و عربی» ۳. «بعضی نوادر و بدایع گفتار مردم» ۴. «ترجمه شرح فقه ابو حنفیه» ۵. ترجمه دو جلد از «
وفیات الاعیان» ۶. «تسهیل وصّاف» ۷. «رساله در حقیقت معاد» ۸. «منشات و منشدات نظم و نثر» و غیره.
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۲، ص۵۱۱-۵۱۳.
