میرزا آقاخان محاسب‌الدوله
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
میرزا آقاخان محاسب‌الدّوله، یکی از دانشمندان مشهور و از ریاضی‌دانان معروف
اصفهان در
قرن سیزده هجری بود.
میرزا آقاخان محاسب الدّوله، معروف به مصفّی فرزند حسینقلی‌خان بن میرزا محمّد خان بن بیگلرخان اصفهانی فاضل ادیب
عارف، از دانشمندان مشهور و عرفا و ریاضی‌دانان معروف
اصفهان بود. وی در سال ۱۲۷۴ق در
تهران متولّد شد، و در
مدرسه دارالفنون به تحصیل پرداخت، نزد
میرزا عبدالغفّارخان نجم‌الدّوله اصفهانی ریاضیات را تکمیل نمود، و از سال ۱۳۱۲ به اصفهان آمد، و در بانک شاهی مشغول خدمت گردید.
وی به دستیاری مردم حاج شیخ
علی‌اکبر شیخ‌الاسلام و میرزا مسیح خان حافظ الصّحه و میرزا علی اکبرخان سرتیپ، مدرسه ایتام را تاسیس نمود که در آن، عدّه‌ای قریب پنجاه نفر از ایتام را سرپرستی نموده، و درس دادند، از سال ۱۳۲۳ نام آن به مدرسه علیّه و ایتام تبدیل گردید، و در این اواخر نام ایتام از آن حذف شد، و اکنون در محلّ اوّلیه، باقی و به مدرسه علیّه معروف است.
وی از عرفای اصفهان است که از طرف
ظهیرالدّوله جانشین صفی علی شاه اجازه دستگیری و
ارشاد داشت، و جزو
صوفیّه نعمت‌اللّهیّه صفی‌علی شاهی بود، و در اواخر، ارادت به آقامیرزاعبّاس پاقلعه‌ای صابرعلی شاه پیدا کرد، و به جرگه صوفیّه مریدان ذوالرّیاستین پیوست. محاسب الدّوله از آزادی‌خواهان معروف و عضو انجمن ولایتی اصفهان بود، و از مشروطه‌خواهان به شمار می‌رفت.
مشارٌالیه در غرّه
جمادی‌الاوّل سال ۱۲۵۶ق در اصفهان
وفات یافت، و در ایوان بقعه مرحوم
آقاسیّدحسن مدرّس مدفون گردید.
کتب زیر از آثار قلمی او است:
۱. تاریخچه مدرسه دارالفنون؛
۲. تاریخ عمومی سلاطین اروپا؛
۳. تاریخ مصر؛
۴. اصول جبر و مقابله، مطبوع؛
۵. اصول جغرافیایی کره زمین.
مهدوی، سید مصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۱، ص۵۵.
