مِرْصاد (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مِرْصاد:(جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصاداً) «مِرْصاد» اسم مكان است به معناى جايگاهى كه در آن كمين مى‌كنند، «
راغب» در «
مفردات» مى‌گويد:
«مرصد» (بر وزن مرقد) و
«مرصاد» هر دو يک معنا دارند، با اين تفاوت كه «مرصاد» به مكانى گفته مى‌شود كه مخصوص كمين است.
بعضى
نيز گفته‌اند: «صيغه مبالغه» است، به معناى كسى كه بسيار كمين مى‌كند، مانند «معمار» كه به معناى شخصى است كه بسيار عمران و آبادى مى‌كند. البته، معناى اول هم مشهورتر است و هم مناسب‌تر.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با مِرْصاد:
(إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَادًا) (به يقين در آن روز
جهنم كمينگاهى است بزرگ.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: راغب در مفردات گفته: كلمه رصد به معناى آماده شدن براى مراقبت است،- تا آنجا كه مى‌گويد- و مرصد به معناى آن محلى است كه براى مراقبت در آنجا قرار بگيرى، و اين كلمه در
قرآن آمده. تا آنجا كه مى‌فرمايد:
(وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ) براى دستگيرى آنان در هر كمينگاهى به كمين بنشينيد . كلمه مرصاد هم شبيه به مرصد است، اما مرصاد تنها به آن محلى كه براى اين كار آماده شده اطلاق مى‌شود، و اين كلمه
نيز در
قرآن آمده مى‌فرمايد:
(إِنَّ جَهَنَّمَ كانَتْ مِرْصاداً)، و اين آيه اين نكته را مى‌فهماند كه
جهنم محل عبور همه مردم است، و از همين باب است آيه زير كه مى‌فرمايد
(وَ إِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وارِدُها) هيچ كس از شما نيست مگر آن‌كه به
جهنم وارد خواهد شد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ) (به يقين
پروردگار تو در كمينگاه ستمگران است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه مرصاد به معناى آن محلى است كه در آنجا به كمين بنشينند و منتظر رسيدن شكار و يا دشمن باشند، و بر مرصاد بودن خداى تعالى با اينكه او منزه است از نشستن در مكان، كنايه‌اى است تمثيلى، كه مى‌خواهد بفهماند خداى تعالى مراقب اعمال بندگانش است، همانطور كه
انسان در كمين نشسته مراقب حركات و سكنات دشمن خويش است، و منتظر است تا او را دستگير كند و يا به قتل برساند، و خود او هيچ خبر ندارد از اينكه دشمنش در صدد دستگيرى و يا كشتن او است، خداى سبحان هم مراقب اعمال بندگان خويش است، همين كه طغيان كردند و فساد را گسترش دادند ايشان را به شديدترين وجهى عذاب مى‌كند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «مِرْصاد»، ص۵۱۹.
