مِائَتَین (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
يَغْلِبُواْ مِائَتَین:
(خلاصه آیه)مِائَتَین: به معنای عدد «دویست» آمده و به شکل‌های «مائتین و مائتان» نیز نوشته می‌شود و از این واژه دو بار در
قرآن مجید به کار رفته است.
آیه مورد بحث، اهمیّت
تبلیغ و تقویت روحیّۀ سربازان را به عنوان یک دستور اسلامی روشن می‌سازد.
به موردی از کاربرد «مِائَتَین» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتَالِ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يَغْلِبُواْ مِئَتَيْنِ وَ إِن يَكُن مِّنكُم مِّئَةٌ يَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ يَفْقَهُونَ) (اى
پیامبر!
مؤمنان را به جنگ با دشمنان خطرناک برانگيز. هرگاه از شما بيست نفر با
استقامت باشند، بر دويست نفر غلبه مى‌كنند؛ و اگر صد نفر باشند، بر هزار نفر از كسانى كه
کافر شدند، پيروز مى‌گردند؛ چرا كه آنها گروهى هستند كه نمى‌فهمند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مقصود از كلمه ماتين دويست نفر از كفار است، همچنان كه در جمله بعد، كلمه الف را مقيد به كفار نموده. و همچنين در جمله
(وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ) مقصود صد نفر صابر است كه قبلا كلمه عشرون را مقيد بدان كرده بود. و حرف
باء در جمله
(بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ) سببيت را مى‌رساند و ممكن هم هست به اصطلاح ادبى
باء آلت باشد، هر چه باشد جمله را تعليليه مى‌كند و اين تعليل متعلق به كلمه يغلبوا است و معنايش اين است كه: بيست نفر صابر از شما بر دويست نفر از كسانى كه كافر شده‌اند غالب مى‌شود، و صد نفر صابر از شما بر هزار نفر از كسانى كه كافر شده‌اند غالب مى‌آيند، و اين غلبه به علت اين است كه كفار مردمى هستند كه نمى‌فهمند.
در
تفسیر نمونه آمده است: گرچه تعبیر آیه به صورت اخبار از غلبۀ یک نفر بر ده نفر است، ولی به قرینۀ آیۀ بعد
خداوند آن را چند درجه تخفیف می‌دهد و می‌گوید: «هم‌اکنون خداوند به شما تخفیف داد و دانست در میان شما افرادی ضعیف و سست هستند، در‌این‌حال اگر از شما صد نفر سرباز بااستقامت باشند، بر دویست نفر غلبه می‌کنند و اگر هزار نفر باشند بر دو هزار نفر به فرمان
خدا پیروز می‌شوند و (فراموش نکنید که) خدا با صابران است».
جالب توجه این‌که در آیۀ اوّل که سخن از نسبت یک و ده است برای مثال «عشرون» یعنی بیست نفر، و «ماتین» یعنی دویست نفر انتخاب شده، امّا در آیۀ دوم که سخن از نسبت دو برابر است، مثال یک صد نفر در برابر دویست نفر و هزار نفر در برابر دو هزار نفر انتخاب شده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مِائَتَین»، ج۴، ص۲۳۸.
