مُقَرَّبُون (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُقَرَّبُون: (أُوْلَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ) جمع «
مُقَرَّب» به معنی
«نزدیک شدگان» و در
آیه مورد بحث، به معنی کسی که در پیشگاه
خداوند متعال از منزلت و مقام رفیعی برخوردار است، می‌باشد.
به موردی از کاربرد
مُقَرَّبُون در
قرآن، اشاره می‌شود:
(أُوْلَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ) (آنها مقربانند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
كلمه
قرب در مورد خداى تعالى به خاطر احاطه‌اى كه به هر چيز دارد، استعمال شده... از مواردى كه كلمه قرب در امور معنوى استعمال شده مورد بندگان در مرحله بندگى و
عبودیت است، و چون نزديك شدن بنده به خداى تعالى امرى است اكتسابى، كه از راه
عبادت و انجام مراسم عبوديت به دست مى‌آيد، كلمه را در اين مورد در صيغه تقرب استعمال مى‌كنند... خداى تعالى بنده خود را به خود نزديك مى‌كند، معنايش اين است كه: او را در منزلتى نازل مى‌كند كه از خصايص وقوع در آن منزلت رسيدن به سعادت‌هايى است كه در غير آن منزلت به آن نمى‌رسد و آن سعادت‌ها عبارت است از اكرام خدا، و
مغفرت و
رحمت او... پس مقربون بلند مرتبه‌ترين طبقات اهل سعادتند، هم چنان كه
آيه شريفه
(وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ) نيز به اين معنا اشاره دارد و معلوم است كه چنين مرتبه‌اى براى كسى حاصل نمى‌شود مگر از راه عبوديت و رسيدن به حد كمال آن.
این
آیه در یک جمله کوتاه، مقام والای مقرّبان را روشن ساخته است، می‌گوید: مقرّبان در باغ‌های پرنعمت
بهشت هستند. این تعبیر می‌تواند اشاره به این باشد که باغ‌های بهشت تنها کانون
نعمت است برخلاف باغ‌های دنیا که گاه وسیله زندگی و زحمت است، همان گونه که حال مقربان در
آخرت با حالشان در دنیا متفاوت است، زیرا مقام والایشان در این دنیا توام با مسئولیت‌هایی است در حالی که در سرای دیگر تنها مایه نعمت است؛ بدیهی است منظور از «قرب» در اینجا «قرب مقامی» است نه «قرب مکانی»، چرا که خداوند مکان ندارد و از ما به ما نزدیکتر است. در
آیه ۲۱ سوره مطففین می‌خوانیم:
(کِتابٌ مَرْقُومٌ یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ.) «نامه‌ای است رقم زده شده و سرنوشتی است قطعی که مقربان شاهد آنند.»
گرچه جمعی از
مفسران «مقرّبون» را در
آیه فوق به معنی
فرشتگانی که مقرب درگاه الهی هستند تفسیر کرده‌اند، فرشتگانی که ناظر بر،
نامه اعمال یا سرنوشت حتمی
ابرار و نیکانند، ولی آیات بعد به خوبی نشان می‌دهد که مقرّبون گروهی از خاصّان و برگزیدگان مؤمنانند که مقامی بس والا دارند و شاهد و ناظر نامه اعمال ابرار و نیکان دیگرند، همان گونه که در
آیه ۱۰ و
۱۱ سوره واقعه پیش از این اشاره کردیم و گفتیم «پیشگامان پیشگام مقربان درگاه اویند.»
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مُقَرَّبُون»، ج۳، ص۶۱۳-۶۱۴.
