مُسَخَّرات (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُسَخَّرات:(الطَّيْرِ مُسَخَّراتٍ) از آن‌جا كه طبيعت اجسام، جذب شدن به سوى زمين است، حركت پرندگان در بالاى زمين را با عنوان
«مُسَخَّرات» (
تسخير شده‌ها) از مادّه «
تسخیر» بيان كرده است؛
يعنى،
خداوند نيرویى در بال و پر آن‌ها و خاصيتى در هوا قرار داده است كه به آن‌ها اين امكان را مى‌دهد كه بر خلاف قانون جاذبه به هوا پرواز كنند.
(أَلَمْ يَرَوْاْ إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّرَاتٍ فِي جَوِّ السَّمَاء مَا يُمْسِكُهُنَّ إِلاَّ اللّهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ) (آيا آن‌ها به پرندگانى كه بر فراز
آسمان نگه داشته شده‌اند، نظر نيفكندند؟ هيچ كس جز خدا آن‌ها را نگاه نمى‌دارد؛ در اين امر، نشانه‌هايى از عظمت و قدرت خدا است براى كسانى كه
ایمان مى‌آورند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در مجمع البيان گفته: كلمه جو به معناى هواى دور از زمين است. و بنا به گفته او معناى آيه چنين است: آيا به مرغان نمى‌نگرند كه چگونه در فضاى دور و در جو
آسمان مسخر خدا هستند؟ آن گاه نتيجه اين نگريستن و تفكر را بيان نموده مى‌فرمايد:
(ما يُمْسِكُهُنَّ إِلَّا اللَّهُ)در اين‌جا
خدای تعالی سبب نگهدارى مرغان را در فضا منحصر به خود كرده با اين‌كه مى‌بينيم كه اسباب طبيعى نيز در پرواز مرغان در فضا مؤثرند، و از سوى ديگر مى‌دانيم كه خداى تعالى در كلام مجيدش ناموس عليت و معلوليت را تصديق نموده، سببيت اسباب طبيعى را قبول دارد پس چگونه در مساله پرواز مرغان، آن را انكار كرده است؟.
اين سؤالى است كه در
آیه شریفه به نظر مى‌رسد و ليكن بايد دانست كه ايستادن و راه رفتن مرغان در فضا و سقوط نكردنشان به هر گونه‌اى كه باشد و مستند به هر سببى كه بوده باشد خودش و سببش و رابطه‌اى كه ميان آن سبب و اين سبب (پرواز) برقرار است همه مستند به خداى تعالى و صنع او هستند. او است كه وجود را بر طير و بر سبب طيرانش و رابطه ميان آن سبب و آن طيران افاضه فرموده. پس سببى كه وجود را به آن سبب افاضه كرده حقيقى است هر چند كه متوقف بر سبب طبيعى و قريب نيز باشد، پس سبب حقيقى اين موجود منحصرا خداى تعالى است، هر چند موقوف بر سبب‌هاى طبيعى نزديكش هست.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «مُسَخَّرات»، ص۵۲۷.
