مُبْصِراً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُبْصِراً:(لِتَسْكُنواْ فيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِرًا) «مُبْصِراً» به معناى «روشن و بينا» است.
با توجه به اين‌كه ماده «
ابصار» به معنى بينايى است.
مفهوم جمله
(وَ النَّهارَ مُبْصِراً) اين مى‌شود كه خدا روز را بينا قرار داد در حالى كه روز بينا كننده است نه بينا، اين يک تشبيه و مجاز زيبا از قبيل توصيف
سبب به اوصاف مسبب است همان‌گونه كه در مورد
شب نيز مى‌گويند «ليل نائم» يعنى «شبى كه به
خواب رفته» در حالى كه شب به خواب نمى‌رود بلكه شب سبب مى‌شود كه مردمان به خواب روند.
به موردی از کاربرد «
مُبْصِراً» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنواْ فيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِرًا إِنَّ في ذَلِكَ لآياتٍ لِّقَوْمٍ يَسْمَعونَ) «او كسى است كه
شب را براى شما آفريد، تا در آن آرامش بيابيد؛ و روز را
روشنی بخش تا به تلاش براى
زندگی بپردازيد). در اين نظام
نور و
ظلمت نشانه‌هايى است براى كسانى كه گوش شنوا دارند.»
مُبْصِراً:(أَ لَمْ يَرَوْا أَنّا جَعَلْنا اللَّيْلَ لِيَسْكُنوا فيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِرًا إِنَّ في ذَلِكَ لَآياتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنونَ) «آيا نديدند كه ما شب را براى آرامش آن‌ها قرار داديم و روز را روشنى بخش؟! دراين امور نشانه‌هاى روشنى است براى كسانى كه ايمان مى‌آورند وآماده قبول حقند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنوا فيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً ...) اين
آیه بيانى را كه آيه قبلى در اثبات ربوبيت خداى تعالى داشت تمام و تكميل مى‌كند، و ربوبيت- همانطور كه مى‌دانيد- به معناى
ملک و
تدبیر است.
خداى تعالى در آيه قبل مالكيت خود را بيان كرد، اينک در اين آيه با
ذکر يک نمونه از تدبير عمومى خود كه به تنهايى مايه قوام معيشت آن‌ها و بقاى
زندگی آنان است (يعنى پديد آوردن شب و روز) معناى ربوبيت خود را تمام كرده است.
و به خاطر
اشاره به اين
تدبیر است كه به صرف پديد آوردن شب و روز اكتفاء نكرد، بلكه دخالت آن دو در زندگى‌ها را نيز ذكر كرد، و آن سكونت انسان‌ها در شب و ديدنشان در روز است. آرى، شب را مايه سكونت انسان‌ها و روز را مايه ديدن آنان قرار داد تا بتوانند انواع حركات و آمد و شدها را براى كسب مواد
حیات و
اصلاح شؤون معاش انجام دهند، زيرا
امر زندگى بشرى بگونه‌اى است كه تنها با
حرکت و يا تنها با سكون تمام نمى‌شود، بدين جهت خداى سبحان امر او را در اين باب با ظلمت شب و روشنى روز تدبير كرد، شب را ظلمانى كرد تا مردم مجبور شوند دست از كار كشيده خستگى و تعب و كوفتگى روز را با استراحت و با
انس با
زن و فرزند و بهره‌مندى از آن‌چه از راه
کسب روزانه بدست آورده، برطرف ساخته و با خوابيدن تجديد قوا كنند، و با روشنى روز كه
وسیله ديدن اشياء و اشتياق به آن‌ها است، به طلب آن اشياء برخيزند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مبصر»، ج۱، ص ۲۰۶.
