• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مَن‌ (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مَن‌: (أَهْلِ الْكِتَابِ مَن)
مَن‌: به فتح ميم، به چند معنى آمده است:
۱- شرطيّه كه به دو فعل جزم مى‌دهد، مانند آيه مورد بحث (نساء/ ۱۲۳) كه در پانوشت آمده است.
۲- استفهام، مانند:
(... مَنْ بَعَثَنٰا مِنْ مَرْقَدِنٰا...)
«چه كسى ما را از قبرهايمان برانگيخت‌؟»
۳- اسم موصول كه اغلب در اولو العقل به كار مى‌رود، مانند:
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّٰهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مَنْ فِي اَلْأَرْضِ‌...
«آيا مشاهده نكردى كه هرچه در آسمان‌ها و هرچه در زمین است... به سجده خدا مشغولند؟»
در قرآن مجید گاهى در غير اولى العقل به‌كار رفته‌است، مانند:
(وَ اَللّٰهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِنْ مٰاءٍ فَمِنْهُمْ مَنْ يَمْشِي عَلىٰ بَطْنِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَمْشِي عَلىٰ رِجْلَيْنِ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَمْشِي عَلىٰ أَرْبَعٍ‌...)
«و خدا هر حيوان را از آب آفريد كه بعضى (مانند مارها) بر شكم روند و برخى (مانند انسان) بر دو پا و برخى (چون اسب، گاو و شتر) بر چهارپا حركت كنند»
كه در اين آيه كلمه «من» براى خزندگان و چهارپايان نيز به كار رفته است.



به موردی از کاربرد مَن‌ در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - مَن‌ (آیه ۱۲۳ سوره نساء)

(لَّيْسَ بِأَمَانِيِّكُمْ وَ لا أَمَانِيِّ أَهْلِ الْكِتَابِ مَن يَعْمَلْ سُوءًا يُجْزَ بِهِ وَ لاَ يَجِدْ لَهُ مِن دُونِ اللّهِ وَلِيًّا وَ لاَ نَصِيرًا)
(پاداش‌هاى الهى به آرزوهاى شما و آرزوهاى اهل کتاب نيست؛ هر كس عمل بدى انجام دهد، مطابق آن كيفر داده مى‌شود و كسى را جز خدا، ولىَّ و ياور خود نخواهد يافت.)

۱.۱.۱ - مَن‌ در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: اين جمله به طور فصل آمده، يعنى با واو عاطفه، عطف به ما قبل نشده و به اصطلاح ادبى به فصل آمده نه به وصل و اين بدان جهت است كه اين جمله موقعيت جواب از سؤالى فرضى را دارد و تقدير آن سؤال و اين جواب اين است: وقتى صرف گفتن شهادتين و داخل شدن در حريم اسلام و ایمان اين خاصيت را نداشته باشد كه همه خيرات را به سوى آدمى جلب كند و همه منافع زندگى ما را تامين نمايد و همچنين وقتى یهودیت و نصرانی‌گری نيز چنين اثرى نداشته باشد، پس چه فرقى بين داشتن اين اديان با نداشتن آن هست و بالآخره حال آدمى به كجا كشيده مى‌شود؟
قرآن در پاسخ مى‌فرمايد: هر كس عمل زشتى را مرتكب شود كيفرش را مى‌بيند و به غير از خدا هيچ ولى و ناصرى براى خود نخواهد يافت و هر كس هم كه اعمال نيک انجام‌ دهد، چه مرد باشد و چه زن (البته در صورتى كه ايمان داشته باشد) پاداش خود را كه همان بهشت است خواهد ديد.


۱.۲ - مَن‌ (آیه ۵۲ سوره يس)

(قَالُوا يَا وَ يْلَنَا مَن بَعَثَنَا مِن مَّرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ وَ صَدَقَ الْمُرْسَلُونَ)
(مى‌گويند: «اى واى بر ما! چه كسى ما را از خوابگاهمان برانگيخت؟! آرى اين همان روز جزا است كه خداوند رحمان وعده داده و فرستادگان او راست گفتند.»)

۱.۱.۱ - مَن‌ در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه بعث به معناى به پا داشتن است. كلمه مرقد اسم محل رقاد- خواب است و مراد از آن قبر است.


۱.۳ - مَن‌ (آیه ۱۸ سوره حج)

(أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَن فِي الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبَالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ كَثِيرٌ مِّنَ النَّاسِ وَ كَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذَابُ وَ مَن يُهِنِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِن مُّكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ)
(آيا نمى‌دانى تمام كسانى كه در آسمان‌ها و كسانى كه در زمينند براى خدا سجده مى‌كنند؟! و همچنين خورشيد، ماه، ستارگان، كوه‌ها، درختان، جنبندگان و بسيارى از مردم! امّا بسيارى ابا دارند و فرمان عذاب درباره آنان حتمى است و هركس را خدا خوار كند، كسى او را گرامى نخواهد داشت. خداوند هر چه را اراده كند و صلاح بداند انجام مى‌دهد.)

۱.۱.۱ - مَن‌ در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: ظاهرا خطاب در جمله‌ (أَ لَمْ تَرَ) به همه كسانى است كه مى‌توانند ببينند و صلاحيت خطاب را دارند و منظور از ديدن در اينجا، دانستن است. البته ممكن هم هست بگوييم خطاب مختص به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) است و مقصود از رؤيت، رؤيت قلبى است.


۱.۴ - مَن‌ (آیه ۴۵ سوره نور)

(وَ اللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِن مَّاء فَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى بَطْنِهِ وَ مِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى رِجْلَيْنِ وَ مِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى أَرْبَعٍ يَخْلُقُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)
(و خداوند هر جنبنده‌اى را ازآبى آفريد؛ گروهى از آن‌ها بر شكم خود راه مى‌روند و گروهى بر دو پاى خود و گروهى بر چهارپا راه مى‌روند؛ خداوند آن‌چه را بخواهد مى‌آفريند، زيرا خدا بر همه چيز تواناست.)

۱.۱.۱ - مَن‌ در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: اين نيز بيان ديگرى است براى رجوع امر به مشيت خدای تعالی و بس، چون او تمامى جانداران را از آبى خلق مى‌كند و در عين حال وضع هر حيوانى با حيوان ديگر مختلف است، بعضى‌ها با شكم راه مى‌روند، مانند مارها، كرم‌ها و بعضى ديگر با دو پا راه مى‌روند مانند آدميان و مرغان و بعضى ديگر با چهار پا راه مى‌روند، چون چهارپايان و درندگان و اگر به ذكر اين سه نوع اكتفاء فرموده براى اختصار بوده و غرض هم با ذكر همين‌ها تامين مى‌شده (و گرنه اختلاف از حد شمار بيرون است).

۱. نساء/سوره۴، آیه۱۲۳.    
۲. یس/سوره۳۶، آیه۵۲.    
۳. حج/سوره۲۲، آیه۱۸.    
۴. نور/سوره۲۴، آیه۴۵.    
۵. یس/سوره۳۶، آیه۵۲.    
۶. حج/سوره۲۲، آیه۱۸.    
۷. نور/سوره۲۴، آیه۴۵.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ط-دار الکتب الاسلامیه‌، ج۶، ص۲۹۱.    
۹. نساء/سوره۴، آیه۱۲۳.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۹۸.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۱۴۰.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۸۶.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۶۳.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۷۶.    
۱۵. یس/سوره۳۶، آیه۵۲.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۴۳.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۱۴۶.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۹۹.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۲۰.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۷۰.    
۲۱. حج/سوره۲۲، آیه۱۸.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۳۴.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۵۰۶.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۳۵۹.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۳۷.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۲۲.    
۲۷. نور/سوره۲۴، آیه۴۵.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۵۶.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۱۹۰.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۳۷.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۵۳.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۳۳.    



• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَن‌»، ج۴، ص۳۳۸.






جعبه ابزار