مَوقُوت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَوقُوت: (کِتاباً مَّوْقُوتاً)«مَوقُوت» از مادّه
«وقت» است، بنابراین معنای آیه چنین است که اگر ملاحظه می‌کنید حتی در میدان
جنگ مسلمانان باید این وظیفه اسلامی را انجام دهند، به خاطر آن است که
نماز اوقات معینی دارد که نمی‌توان از آنها تخلف کرد.
(فَاِذَا قَضَیۡتُمُ ٱلصَّلَوٰةَ فَٱذۡکُرُواْ ٱللَّهَ قِیَٰمٗا وَ قُعُودٗا وَ عَلَیٰ جُنُوبِکُمۡ فَاِذَا ٱطۡمَاۡنَنتُمۡ فَاَقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ اِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ کَانَتۡ عَلَی ٱلۡمُؤۡمِنِینَ کِتَٰبٗا مَّوۡقُوتٗا) (و هنگامى كه نماز را به پايان رسانديد،
خدا را ياد كنيد؛ ايستاده، و نشسته، و در حالى كه به پهلو خوابيده‌ايد. و هرگاه
آرامش يافتيد و حالت
ترس زايل گشت، نماز را بطور معمول بر پا داريد، زيرا نماز، براى
مؤمنان وظيفه‌اى است ثابت و داراى اوقات معين).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه موقوت از ماده وقت است، وقتی گفته می‌شود: وقت کذا معنایش این است که برای فلان امر فلان وقت را معین کردم. بنابراین از ظاهر لفظ آیه بر می‌آید که نماز از همان اول
تشریع، فریضه‌ای دارای وقت بوده که باید هر نمازی را در وقت خودش انجام داد. ولی ظاهرا وقت در نماز،
کنایه باشد از ثبات و عدم تغیر و خلاصه کلام اینکه ظاهر لفظ منظور نیست، و نمی‌خواهد بفرماید نماز فریضه‌ای است دارای وقت بلکه می‌خواهد بفرماید: فریضه‌ای است لا یتغیر و ثابت و بنابراین اطلاق موقوت بر کلمه کتاب، اطلاق ملزوم بر لازمه چیزی است. و مراد از کتاب موقوت، کتابی مفروض و ثابت و غیر متغیر است. می‌خواهد بفرماید: نماز به حسب اصل، دگرگونگی نمی‌پذیرد، پس در هیچ حالی ساقط نمی‌شود، اگر ما این معنا را ترجیح دادیم برای این است که معنای اول که در بدو نظر از ظاهر لفظ آیه به ذهن می‌رسد، با مضمون جمله‌های قبلی نمی‌سازد، چون مضمون آن جمله‌ها احتیاج به آن نداشت که متعرض موقوت بودن نماز بشود، و بفرماید نماز وقتی معین دارد، علاوه بر اینکه جمله:
(اِنَّ الصَّلاةَ...) در مقام بیان علت جمله:
(فَاِذَا اطْمَاْنَنْتُمْ فَاَقِیمُوا الصَّلاةَ) است. و معلوم است که ظاهر این تعلیل این است که مراد از موقوت بودن نماز ثابت بودن آن و ساقط نشدنش در هیچ حالی از احوال و مبدل نشدنش به چیز دیگر است، می‌فرماید: نماز نه ساقط می‌شود، و نه مانند
روزه به چیز دیگر نظیر
کفاره مبدل و عوض می‌شود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَوقُوت»، ص۵۶۴.
