موسی بن ابی‌العافیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
موسی بن ابی‌العافیه (متوفای ۳۴۱ق)، از رهبران
بربر و بزرگ
قبیله مکناسه و از کارگزارن
دولت فاطمیان در
قرن چهارم هجری قمری در
اندلس بود.
از رهبران بربر و بزرگ قبیله مکناسه (در مغرب دور) است که به مکناسی معروف است. در سال ۳۰۵ق به کمک پسر عمویش
مصّالة بن حبّوس مکناسی (کارگزار
عبیدیان در
تاهرت و مغرب میانی) شتافت و در پی جنگی که نزدیک
مکناسه، میان مصاله و
یحیی بن ادریس حاکم ادریسی رخ داد، مغرب دور از سلطه یحیی خارج شد. یحیی شکست خورد و به فاس رفت و در آن‌جا پناه گرفت. مصّاله، او را محاصره کرد و یحیی ناچار به تسلیم و پذیرش طاعت عبیدیان و بیعت با
عبیدالله مهدی شد. مصّاله، وی را در امارت فاس ابقا کرد و پسر عمویش
موسی را بر همه مغرب دور (که به تازگی تحت سیطره عبیدالله در آمده بود) گماشت و سپس
موسی، فاس را تسخیر و
ادریسیان را از آن‌جا بیرون راند. آنان به قلعه‌ای به نام «حجر النسر» پناه بردند. آن‌گاه
موسی «
تلمسان» را که حسن
بن ابی
العیش ادریسی بر آن فرمان می‌راند، تصرف کرد.
بعدها
موسی از فرمان عبیدیان سر باز زد و طاعت
عبدالرحمان ناصر، حاکم اندلسی را پذیرفت و به نام او خطبه خواند. در سال ۳۲۱ق. عبیدالله مهدی عبیدی، سپاهی به فرماندهی حمید مکناسی، به جنگ با
موسی فرستاد و او را شکست داد و شهر فاس را از او باز پس گرفت.
چون عبیدالله مهدی در سال ۳۲۲ق درگذشت،
موسی موّفق شد فاس را دوباره از عبیدیان باز پس گیرد و برای عبدالرحمان ناصر دعوت کند.
قائم بامرالله فاطمی سپاهی به فرماندهی میسور خصیّ (اخته) به جنگ
موسی فرستاد و او شکست خورد و دوباره فاس را از دست داد. در کیفیت مرگش، اختلاف است؛ گفته شده است که او به صحرا پناه برد و در سال ۳۴۱ق درگذشت، اما عده‌ای برآنند که او کشته شد.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۴۹.
