موجودات و تنزیه خدا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از
تنزیه‌کنندگان خدا که در
آیات قرآن به آن اشاره شده،
موجودات هستند.
موجودات،
تنزيه‌كننده خداوند:
۱. «تُسَبّحُ لَهُ السَّموتُ السَّبعُ والارضُ ومَن فيهِنَّ وان مِن شَى‌ءٍ الّا يُسَبّحُ بِحَمدِهِ ولكِن لا تَفقَهونَ تَسبيحَهُم انَّهُ كانَ حَليمًا غَفورا؛
آسمانهاى هفتگانه
و زمین و كسانى كه در آنها هستند، همه تسبيح او مى‌گويند؛
و هيچ موجودى نيست، جز آنكه، تسبيح
و حمد او مى‌گويد؛ ولى شما تسبيح آنها را نمى‌فهميد؛ او داراى حلم
و آمرزنده است.»
۲. «الَم تَرَ انَّ اللَّهَ يُسَبّحُ لَهُ مَن فِى‌السَّموتِ
و الارضِ والطَّيرُ صفتٍ كُلٌّ قَد عَلِمَ صَلاتَهُ وتَسبيحَهُ واللَّهُ عَليمٌ بِما يَفعَلون؛
آيا نديدى تمام آنان كه در
آسمانها و زمينند براى خدا تسبيح مى‌گويند،
و همچنين پرندگان به هنگامى كه بر فراز آسمان بال گسترده‌اند؟! هر يك از آنها نماز
و تسبيح خود را مى‌داند؛
و خداوند به آنچه انجام مى‌دهند داناست.»
۳. «سَبَّحَ لِلَّهِ ما فِى السَّموتِ والارضِ وهُوَ العَزيزُ الحَكيم؛
آنچه در آسمانها
و زمين است براى خدا
تسبیح مى‌گويند؛
و او توانا
و حكيم است.»
۴. «سَبَّحَ لِلَّهِ ما فِى السَّموتِ وما فِى الارضِ وهُوَ العَزيزُ الحَكيم؛
آنچه در آسمانها
و آنچه در زمين است، براى خدا تسبيح مى‌گويند؛
و او توانا
و حكيم است.»
و نیز --)
۵. «هُوَ اللَّهُ الخلِقُ البارِئُ المُصَوّرُ لَهُ الاسماءُ الحُسنى يُسَبّحُ لَهُ ما فِى‌السَّموتِ والارضِ وهُوَ العَزيزُ الحَكيم؛
او خداوندى است هستى بخش، آفريننده‌اى ابداع‌گر،
و صورتگر (بى‌نظير)؛ از آن اوست بهترين نام‌ها؛ آنچه در آسمانها
و زمين است تسبيح او مى‌گويند؛
و او توانا
و حكيم است.»
۶. «يُسَبّحُ لِلَّهِ ما فِى السَّموتِ وما فِى الارضِ المَلِكِ القُدّوسِ العَزيزِ الحَكيم؛
آنچه در آسمانها
و آنچه در زمين است همواره تسبيح خدا مى‌گويند، خداوندى كه مالك
و حاكم است
و از هر عيب
و نقصى مبرّا،
و توانا
و حكيم است.»
۷. «يُسَبّحُ لِلَّهِ ما فِى السَّموتِ وما فِى الارضِ ...؛
آنچه در آسمانها
و آنچه در زمين است براى خدا تسبيح مى‌گويند....»
امام خمینی تسبیح را
تنزیه حق‌تعالی از نقص
و امکان در مقام ذات، صفات
و افعال می‌داند
و حقیقت تسبیح را
منزه دانستن خداوند متعال می‌داند که به معنای
تنزیه از توصیف
و تعریف
و یا
تنزیه از کثرت اسمائی می‌باشد؛ زیرا در
توحید رفتن از کثرت به وحدت است که نوعی شائبه مشاهده کثرت در آن است، اما در تسبیح
تنزیه از این کثرت است.
ایشان از جمله معانی تسبیح را
تنزیه از قیام بنده به حق عبودیت
و لیاقت عبادت
و تنزیه حق‌تعالی را از معرفت او می‌داند که غایت عبادت است.
امام خمینی در بیان رابطه حد با تسبیح معتقد است تسبیح،
تنزیه و تحمید نوعی تشبیه است؛ زیرا تحمید مفید ظهور در آیینه خلق است؛ اما تسبیح
تنزیه از توصیف
و تعریف است.
به باور ایشان چون تحمید متضمن توحید فعلی است که در آن نشانی از تنقیص
و تشبیه است، بنده سالک پیش از ورود به تحمید باید به قلمرو تسبیح
و تنزیه وارد شود
و به باطن
قلب خود بفهماند که حق‌تعالی
منزه از تعینات خلقی
و کثرات است تا ورود او به تحمید از شائبه کثرت
منزه باشد. به اعتقاد امام خمینی تسبیح
و تنزیه و ثنای موجودات برای حق‌تعالی از سر شعر
و ادراک می‌باشد.
تنزيه خدا از سوى موجودات، غير قابل فهم براى
بشر:
«تُسَبّحُ لَهُ السَّموتُ السَّبعُ والارضُ ومَن فيهِنَّ وان مِن شَى‌ءٍ الّا يُسَبّحُ بِحَمدِهِ ولكِن لا تَفقَهونَ تَسبيحَهُم انَّهُ كانَ حَليمًا غَفورا؛
آسمانهاى هفتگانه
و زمين
و كسانى كه در آنها هستند، همه تسبيح او مى‌گويند؛
و هيچ موجودى نيست، جز آنكه، تسبيح
و حمد او مى‌گويد؛ ولى شما تسبيح آنها را نمى‌فهميد؛ او داراى حلم
و آمرزنده است.»
تنزیه‌کنندگان خدا (قرآن).
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۵۹، برگرفته از مقاله «تنزیه‌کنندگان خدا (موجودات)» •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
