مورد تزاحم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

مورد صدق تزاحم دو تکلیف فعلی غیر قابل جمع را مورد تزاحم گویند.

---

مورد تزاحم، جایی است که دو حکمی که فعلیت داشته و تعارضی میان آن ها در عالم جعل وجود ندارد، بر عهده مکلف قرار می‌گیرد و او قادر به امتثال هر دو با هم نمی‌باشد.

---

نمونه‌هایی از تزاحم عبارت است از:

۲.۱ - اتحاد متعلق دو حکم

۱. تزاحم به خاطر اتحاد متعلق دو حکم از باب صدفه و اتفاق،
مانند: باب اجتماع امر و نهی در صورت جواز اجتماع،
مثل این که به شستن لباس امر و از غصب ، نهی شود، در حالی که آب غیر غصبی نیز در دسترس نباشد؛

۲.۲ - دو ضد واجب یا مستحب

۲. تزاحم میان دو ضدی که هر دو واجب یا هر دو مستحب می‌باشد،
مانند این که دو نفر در حال غرق شدن هستند و مکلف فقط قادر به نجات یکی از آن ها است؛

۲.۳ - مقدمه و ذی المقدمه

۳. تزاحم بین مقدمه و ذی المقدمه،
مانند آن که حرام، مقدمه واجب قرار گیرد، یا این که واجب، مستلزم حرام گردد؛
برای مثال، نجات غریق مستلزم تصرف در ملک غیر باشد، که در نتیجه، تصرف در ملک غیر، مقدمه نجات غریق خواهد بود؛

۲.۴ - دو متلازم با دو حکم مختلف

۴. تزاحم میان دو چیز متلازمی که دو حکم مختلف دارند،
مانند این که وجوب احترام به عالمی، با اهانت به عالم دیگر ملازم شود، که اولی واجب و دومی حرام است؛

۲.۵ - دو متعلق با زمان‌های مختلف

۵. تزاحم میان دو متعلقی که از نظر زمان مختلف‌اند، اما مکلف توان انجام هر دو را ندارد؛
برای مثال، نمازگزار فقط توان انجام یک رکوع را دارد و نمی‌تواند هم در رکعت اول و هم در رکعت دوم رکوع به جا آورد.

---