مَوْؤُدَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَوْؤُدَة: (وَ اِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ)«مَوْؤُدَة» از مادّه
«واْد» (بر وزن وعد) به معنای دختری است که زنده در زیر خاک
دفن شده.
بعضی گفته‌اند، ریشه آن، به معنای ثقل و سنگینی است، و چون این دختران را در گور دفن می‌کردند و خاک به روی آنها می‌ریختند، این تعبیر درباره آنها به کار رفته است. در بعضی از
روایات در تفسیر این آیه توسعه داده شده، تا آنجا که شامل هر گونه
قطع رحم، و یا قطع
مودّت اهل بیت (علیهم‌السّلام) می‌شود.
(وَ اِذَا ٱلۡمَوۡءُۥدَةُ سُئِلَتۡ) (و آن هنگام كه از دختران زنده به گور شده سؤال شود)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه موءودة به معنای آن دختری است که زنده زنده در گور شده، و این مربوط به رسم عرب است که دختران را از ترس اینکه ننگ به بار آورند زنده زنده در گور می‌کردند، هم‌چنان که آیه زیر هم به آن اشاره دارد و می‌فرماید:
(وَ اِذا بُشِّرَ اَحَدُهُمْ بِالْاُنْثی ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ کَظِیمٌ • یَتَواری مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ ما بُشِّرَ بِهِ اَ یُمْسِکُهُ عَلی هُونٍ اَمْ یَدُسُّهُ فِی التُّرابِ) (و هنگامى كه به يكى از آنها بشارت دهند دختر نصيب تو شده، صورتش از فرط ناراحتى سياه مى‌شود؛ و بشدّت خشمگين مى‌گردد •بخاطر بشارت بدى كه به او داده شده، از قوم و قبيله خود پنهان مى‌شود؛ و نمى‌داند آيا آن دختر را با قبول ننگ نگهدارد، يا زنده در خاك پنهانش كند؟! آگاه باشيد كه بد حكم مى‌كنند!).
و در حقیقت مسئول قتل این دختر پدر او است تا انتقام وی را از او بگیرند، لیکن در آیه، مسئول را خود آن دختر دانسته و می‌فرماید از خود او می‌پرسند به چه جرمی کشته شد؟
این هم نوعی تعریض و توبیخی است از قاتل آن دختر و هم زمینه چینی است برای اینکه آن دختر جرات کند و از خدای تعالی بخواهد که انتقام خون او را بگیرد، و آن گاه خدای تعالی از قاتل او سبب قتل او را بپرسد، و سپس انتقامش را بگیرد، در نتیجه می‌توان گفت اسلوب کلام در این آیه نظیر اسلوب در آیه زیر است، که می‌فرماید:
(وَ اِذْ قالَ اللَّهُ یا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ اَ اَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِی وَ اُمِّی اِلهَیْنِ مِنْ دُونِ اللَّهِ) (و به ياد آوريد آنگاه كه خداوند به
عیسی بن مریم مى‌گويد: «آيا تو به مردم گفتى كه من و مادرم را بعنوان دو معبود در برابر خداى يكتا انتخاب كنيد؟!»)
و بعضی گفته‌اند اگر نسبت مسئولیت را به خود موءودة داده از باب مجاز عقلی است، و مراد این است که: از وضع او پرسش می‌شود، نظیر مجازی که در آیه
(اِنَّ الْعَهْدَ کانَ مَسْؤُلًا) (كه از عهد سؤال مى‌شود)
بکار رفته.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَوْؤُدَة»، ص.
