مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مهدویت در منظر امام خمینی رحمة‌الله‌علیه» اثر
ابوالفضل هدایتی، گردآوری و تحلیل گزیده‌هایی از سخنرانی‌ها، آراء و نوشته‌های
امام خمینی رحمة‌الله‌علیه درباره
مهدویت و اهمیت
انتظار و
ظهور حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف است که درسال ۱۳۸۷ ش به
زبان فارسی نوشته شده است.
کتاب با مقدمه مؤلف در اشاره‌ای به جایگاه
امام خمینی رحمة‌الله‌علیه در زنده شدن یاد
مهدویت در
جهان، آغاز شده است. مطالب متن کتاب در چهار بخش و هر بخش در چندین فصل تدوین شده است. در هر فصل ابتدا سخنان امام راحل رحمة‌الله‌علیه بیان و سپس تحلیل و بررسی مؤلف ارائه گردیده است.
نویسنده در تحلیل‌های مختلف،
انقلاب اسلامی را در امتداد
حکومت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف توصیف کرده و اهداف
حکومت اسلامی را زمینه سازی برای رسیدن به
حکومت عدل مهدوی دانسته است.
بخش‌هایی از گفتار امام خمینی رحمة‌الله‌علیه به مهدی شناسی یا سیمای مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در
آیات و
روایات اختصاص یافته است که در طرح کلی می‌توان این گونه از آنها یاد کرد:
۱-
مهدی علیه‌السّلام از
خاندان پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
وارث علم و
رسالت ایشان است.
۲- او
ذخیره الهی و ظاهر کننده تمام
شریعت خداوند است.
۳- ایشان مکمل
دین پیامبران ابراهیمی و
منجی امت‌های
آخرالزمان است.
گزاره‌های یاد شده، که در فصول بخش نخست، در کلام امام رحمة‌الله‌علیه بررسی شده، نتایج زیر را به دست می‌دهد:
۱- هرچند اعتقاد به
ظهور مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در معارف شیعی نمود ویژه‌ای یافته، اما این مسئله، مسئله‌ای اسلامی است و
شیعه به آن اختصاص ندارد.
۲- همان گونه که سایر
امامان علیه‌السّلام، وارث
اخلاق و رسالت
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بودند، مهدی علیه‌السّلام نیز از این اوصاف برخوردار است.
۳-
ولایت و
امامت اوصیای معصوم علیه‌السّلام با ییشوایی ایشان به
خاتمیت می‌رسد.
۴- مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف که در
قرآن بقیةالله خوانده شده،
اسلام را بر سایر مکاتب چیره می‌گرداند.
در بخش دوم کتاب، که
غیبت حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در کلام امام رحمة‌الله‌علیه مورد تحلیل قرار گرفته، به بررسی و تحقیق پیرامون مفاهیم
نیابت مهدی موعود علیه‌السّلام و انتظار پرداخته است.
مؤلف، انتظار در دیدگاه امام خمینی رحمة‌الله‌علیه را در حقیقت بیان یک تکلیف اعتقادی و اجتماعی معرفی کرده و به نظر او، امام رحمة‌الله‌علیه در نقد مفهوم انتظاری که غالبا منتظران در یک نظام طاغوتی دارند، منتظر حقیقی را عامل به وظیفه شرعی خویش در قبال جامعه و روند آن می‌داند.
نیابت خاص و
عام و مفهوم و گستره
نیابت عامه،
آزمون الهی در عصر غیبت، دفاع در تکلیف گرایی
امام خمینی رحمة‌الله‌علیه، فلسفه
رهبری در اسلام،
روحانیت در عصر غیبت، تکلیف در عرصه مراقبه و ضرورت گرایش جمعی به آن، منتظران در نگاه انتقادی امام رحمة‌الله‌علیه و تکلیف آنان و نیز ملاقات منتظران صالح با
امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف از دیگر مباحث مطرح شده در این بخش است.
در بخش سوم،
قیام و ظهور مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را تحقق آرمان‌های
پیامبران دانسته و ابتدا با آوردن سخنان امام رحمة‌الله‌علیه که از
حضرت ابراهیم علیه‌السّلام به عنوان پدر
توحید یاد کرده، به این نکته اشاره دارد که شریعت‌هایی که
موسی علیه‌السّلام،
عیسی علیه‌السّلام و
محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به امت‌های خویش ارائه دادند، همگی ریشه در آیین حنیف ابراهیم علیه‌السّلام داشته و دعوت بنیادی آنها به یکتاگرایی است.
در مبحث حضرت مهدی علیه‌السّلام و
بعثت خاتم پیامبران،
حضرت ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ثمره بزرگ بعثت
خاتم انبیاء معرفی شده و چنین مطرح گردیده که از دیدگاه امام خمینی رحمة‌الله‌علیه هدف
انبیاء چنان که باید محقق نشده است؛ حتی
رسول اکر م صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نیز در دوران بعثت خویش نتوانست به تمام اهداف و مقاصد اصلی اش در ارتباط با امت‌ها دست یابد.
با توجه به این مطالب، شخصیت و
نهضت مهدی علیه‌السّلام از علائم شادمانی و موفقیت انبیاء دانسته شده؛ زیرا اوست که به تمام مطلوب‌های علمی و عملی
اولیاءالله دست خواهد یافت.
از دیگر عناوین بحث شده در این بخش است: امام مهدی علیه‌السّلام تابع اسلام و تکمیل کننده نهضت توحیدی، مهدی علیه‌السّلام فریادگر و پیشوای وحدت
مسلمانان و مستضعفان، ویژگی‌های عصر ظهور از جمله
تربیت و
عدالت در آن.
در بخش چهارم، در پی نشان دادن پیوند امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف با
عاشورا و
انقلاب اسلامی، مؤلف بیان می‌کند که نهضت‌های توحیدی حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و
امام حسین علیه‌السّلام با یکدیگر همخوانی داشته و در امتداد نهضت الهی
خاتم پیامبران صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است.
وی اشاره می‌کند که امام خمینی رحمة‌الله‌علیه، هدف نهایی قیام این دو امام را همان هدف بنیادی پیامبران ابراهیمی می‌شمارد که عبارت است از اقامه عدل.
مؤلف معتقد است صراحت در کلام امام رحمة‌الله‌علیه، رویارویی دو دیدگاه ولایی را می‌نمایاند که یکی
امام معصوم را
طاغوت ستیز می‌خواند و دیگری او را بی اعتناء به حاکمیت جامعه می‌داند.
از دیدگاه او، رهبر کبیر انقلاب،
کربلا را حلقه واسطه‌ای میان بعثت و
مهدویت می‌داند و با توجه به دو دیدگاه تحلیلی در مورد حرکت امام حسین علیه‌السّلام از
مدینه و
مکه به سوی
عراق، یعنی حرکت برای
شهادت یا حرکت برای
حکومت، آشکارا از هدف حکومت در قیام امام علیه‌السّلام جانبداری کرده و بدین جهت نتیجه گیری می‌نماید که همراهی نهضت‌های مهدی موعود و امام حسین علیه‌السّلام نشان می‌دهد که مسلمانان در
آخرالزمان، تکلیف دینی- سیاسی دارند و انتظارشان در مورد آینده جهان نمی‌توان بیگانه از روند ظلم ستیزانه انبیاء باشد.
امام خمینی رحمة‌الله‌علیه از آغاز قیام خویش، نظام سیاسی مطلوب خود را در پرتو دین می‌جست. مؤلف به دنبال نشان دادن رابطه انقلاب اسلامی و حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، در گفتاری از امام راحل رحمة‌الله‌علیه که حاکی از اسلام گرایی نظام و حاکمیت انقلاب اسلامی است، مسائل زیر را خاطرنشان می‌کند:
۱- ملت
مسلمان ایران، با طرح خواسته‌ای به نام
جمهوری اسلامی در کنار آزادی و استقلال کشور، بر اسلامیت نظام سیاسی مطلوب خود اصرار می‌ورزند.
۲- اسلامیت جمهوری اسلامی چیزی جز بنیادگرایی در بستر
احکام و
حدود الهی اسلام و
قرآن نیست.
۳- معیار اسلامی بودن یک نظام سیاسی، قبول و تایید آن از جانب
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف است.
از این همه می‌توان دریافت که امام خمینی رحمة‌الله‌علیه نظام سیاسی موجود کشور را متکی به
ایمان و اسلام دانسته و رضایت
ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف از وضع قوانین و اجرای آن در جمهوری اسلامی را یک اصل انکارناپذیر می‌شمارد.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابعی که گفتار امام رحمة‌الله‌علیه از آنها ذکر شده اختصاص دارد.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
