منم تیمور جهان گشا (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
منم تمیمور جهان گشا اثر (مارسل بریون) فرانسوی، که در
ایران معروف نیست و مترجم آن آقای ذبیح الله منصوری، یک سرگذشت تاریخی به قلم همین نویسنده را به عنوان (صلاح الدین وارنعود) ترجمه کرد و آن ترجمه در یکی از روزنامه‌های یومیه
تهران منتشر گردید.
کتابی که اینک به عنوان (منم تیمور جهانگشا) از طرف (مارسل بریون) فرانسوی گردآوری و نوشته شده از کتابهای خوب اروپای غربی در سنوات اخیر می‌باشد.
(مارسل بریون) فرانسوی قبل از نوشتن این کتاب، تمام تواریخ قدیم را که راجع به
تیمور لنگ نوشته شده خواند و آنچه به
زبان عربی نوشته‌اند در متن اصلی قرائت کرد و
تواریخ فارسی را در ترجمه‌های
انگلیسی و فرانسوی و آلمانی مطالعه نمود و شروع به گردآوری و نوشتن این کتاب کرد.
کتاب حاضر شامل یکه مقدمه از مترجم و ۲۷ فصلی می‌باشد که از دوران کودکی خود در فصل اول شروع کرده و تا انتهای فصل آخر که خاطرات
اسقف سلطانیه راجع به تیمور لنگ، می‌باشد، خاتمه پیدا کرده است.
کتابی که مترجم برای ترجمه (منم تیمور جهانگشا) از آن استفاده کرده و تالیف (مارسل بریون) می‌باشد دارای فهرستی است از تمام کتابهائی که (مارسل بریون) در کتابخانه‌های مختلف اروپا و امریکا راجع به (تیمور لنگ) دیده، و نویسنده فرانسوی در این فهرست، شرح حال مختصر هریک از نویسندگان آن کتب را هم نوشته است.
یکی از کتاب‌ها که مورد استفاده (مارسل- بریون) قرار گرفته کتاب
ظفرنامه تالیف (
شرف الدین علی یزدی) است، (مارسل بریون) می‌رساند که (شرف الدین علی یزدی) منشی (میرزا ابراهیم سلطان) پسر دوم (شاهرخ) بود و کتاب خود را در سنوات ۱۴۲۴ و ۱۴۲۵ میلادی نوشت و در یزد زندگی را بدرود گفت و کتاب ظفرنامه در سال ۱۶۵۳ میلادی (سیصد و یازده سال قبل از این) به
زبان فرانسوی ترجمه شده و مترجم آن به
زبان فرانسوی (پتی لاکروا) است و در سال ۱۷۲۳ میلادی (دویست و چهل و یک سال قبل از این) کتاب ظفرنامه به
زبان انگلیسی منتشر گردید و مترجم آن مردی موسوم به (دربای) می‌باشد.
نویسنده هر یک از کتابهائی که مورد استفاده (مارسل- بریون) قرار گرفته خواه به
زبان فارسی و عربی و ترکی، خواه به زبانهای اروپائی همین طور، به طرزی مفید و مختصر، معرفی شده است.
نسخه منحصر به فرد کتاب حاضر به
زبان فارسی در تصرف (جعفر پاشا) حکمران
یمن بوده (البته در دوره‌ای که یمن جزو
امپراطوری عثمانی بود) و بعد از فوت جعفر پاشا نسخه مزبور نزد بازماندگان متوفی ماند، تا اینکه کاتبی یک نسخه از روی آن کتاب نوشت و به
هندوستان برد.
کتاب سرگذشت تیمور لنگ (به
زبان فارسی) بعد از این که به هندوستان رفت مدتی در آن
اقلیم بود تا این که یک افسر
انگلیسی کتاب مزبور را از هندوستان به
انگلستان برد و ما نمی‌دانیم نسخه منحصر به فرد این کتاب که وارد هندوستان شده بود به دست آن افسر
انگلیسی افتاد، یا وی کاتبی را وادار به نوشتن کتاب کرد و رونوشت کتاب را بدست آورد.
در هر حال افسر مزبور این کتاب را به
انگلستان برد و در آنجا مردی به اسم (دیوی) با کمک پروفسور (وایت) استاد
دانشگاه (اوکسفورد) این کتاب را به
انگلیسی ترجمه کرد و متن
انگلیسی آن در سال ۱۷۸۳ میلادی منتشر گردید.
(مارسل بریون)
زبان عربی می‌داند اما به
زبان فارسی آشنا نیست و ماخذهای
زبان فارسی را فقط از روی ترجمه آنها به زبانهای
انگلیسی و فرانسوی و آلمانی دریافته و به همین جهت مترجم، که فارسی
زبان است، برای مزید استفاده از این کتاب، قسمتی از اطلاعات تاریخی را که از ماخذهای فارسی به دست آمده بر آن افزود و منظورش این بود که این کتاب، بیشتر مفید واقع گردد و بنابراین از ماخذهای فارسی چیزهائی در این کتاب هست که در متن فرانسوی آن نیست.
لذا مندرجات این کتاب علاوه بر شرح حال تیمور لنگ به قلم خود او، اطلاعاتی است که (مارسل بریون) با احاطه‌ای که بر تواریخ تیمور لنگ داشته در آن گنجانیده و چیزهائی که مترجم برای مزید افاده، بدان منضم کرده است.
اگر ما بعد از خواندن این کتاب نتوانیم راجع بروحیه تیمور لنگ یک نظریه مشخص استنباط کنیم در عوض خواندن این کتاب چیزها به ما می‌آموزد که بر گنجینه اطلاعات ما می‌افزاید حتی برای دانشمندان و خبرگان تاریخ هم خواندن این کتاب شاید بدون فایده نباشد و هرکس در هر دوره از عمر، می‌تواند از این کتاب بهرمند شود.
این کتاب ضمیمه‌ای هم دارد و آن شرح حال تیمور لنگ به قلم اسقف سلطانیه است.
فهرست فصل‌های کتاب در ابتدای کتاب قرار گرفته است.
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
