منجی در ادیان (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«
منجی در ادیان پژوهشی نو، در اندیشه نجات بخشی ادیان» اثر
روح الله شاکری زواردهی، در صدد است تا تلاش بشر برای ایجاد یک آینده امیدوار کننده توام با
سعادت و خوشبختی و انتظار یک
موعود مصلح مشترک را به تصویر درآورد.
کتاب به
زبان فارسی و در سال ۱۳۸۷ ش نوشته شده است.
کتاب با مقدمه مؤلف آغاز شده و مطالب در دو بخش و هر بخش در چندین فصل، بر اساس تقسیم
ادیان به
ابراهیمی و
غیر ابراهیمی، ایده نجات بخشی در آن‌ها را مورد بحث و بررسی قرار داده است.
مباحث به دور از هر گونه پیش داوری و با استعانت منطقی از منابع مستند و قابل اطمینان ادیان، کتب و آموزه‌های مرتبط، به تحقیق و پژوهش در موضوع «
منجی و موعود آینده
بشر» پرداخته است.
مقدمه، واژه‌های «نجات» و «ادیان» را به طور اجمال، مورد بررسی قرار داده و چنین نتیجه گیری کرده است:
الف) مراد از نجات و نجات بخشی که مبنای مشترک ادیان است، نجات اجتماعی، سیاسی و معنوی انسان‌ها در سایه
رهبر آسمانی بوده و بیشتر ادیان در انتظار چنین ارمغانی هستند؛ این نجات دارای سه رکن است:
۱-
انزجار از وضع موجود
جامعه ۲- انتظار برای ورود به وضع مطلوب به کمک
منجی ۳- راه‌های گذر از وضع موجود و ورود به وضع مطلوب.
ب) تعبیر ادیان، تسامحی و بنابر روش متداول علم
دین شناسی است، وگرنه از نظر
قرآن و
اسلام،
دین یکی است که در طول تاریخ به تناسب نیاز بشر و اقتضای زمان، در چهره
شریعت‌ها، ظهور پیدا کرده است.
بخش اول، باورها و اعتقادات ادیان ابراهیمی نسبت به
منجی را در سه فصل مورد بررسی قرار داده است:
الف) ابتدا مفهوم
موعود یهود یا
ماشیح (معادل واژه فارسی «مسیحا») و زمینه پیدایش طرح آن در
یهود را توضیح داده و بعد از بیان سیر تحول این مفهوم قومی نگر به یک اندیشه فراقومی یا فراملی، پیامدهای
موعودباوری در یهود را مورد کنکاش قرار می‌دهد.
برخی از این پیامدها؛ عبارتند از: امید به تحقق
وعده الهی،
صبر و
آرامش در برابر مشکلات، ایجاد
نشاط، وحدت قومی، تن دادن به شریعت و رفتار شرعی و...
ویژگی‌های ماشیح و کارکردهای اندیشه آن در یهود، محاسبات ظهور او و بررسی دیدگاه‌های موجود، وضعیت جهان در عصر ظهور ماشیح، موعود در نگاه منابع یهود از دیگر مباحث این فصل است.
ب) بررسی
مسیحیت و
رجعت مجدد
مسیح:
مؤلف معتقد است، مسیحیت تنها دینی است که از دل دین دیگری بیرون آمده و یکی از
مذاهب یهود است و دو چهره از مسیح در
عهد جدید وجود دارد:
۱- مسیح یهودی- مسیحی، تا قبل از مصلوب شدن
عیسی علیه‌السّلام
۲- مسیح مسیحی، بعد از مصلوب شدن
البته وی چهره سومی هم برای
مسیحا ترسیم می‌کند که این چهره، مسیح در نگاه غیر یهودیان و
مسیحیان است؛ مثلا مسلمانان می‌گویند مسیح در نگاه اسلام (قصه بشارت برآمدن کسی دیگر به نام
فارقلیط).
ویژگی‌های موعود مسیحی و معنای بازگشت مجدد مسیح، پیش گویی‌هایی در مورد ظهور مجدد، هزاره
گرایی در مسیحیت، تفاوت‌های موجود میان موعود مسیحی و موعود یهودی- مسیحی، اهداف و ثمرات بازگشت وی؛ از جمله: داوری در میان امت‌ها، آزاد ساختن و برکت دادن، برقراری ملکوت، نجات
بنی اسرائیل و... از مباحث مهم این فصل هستند.
ج) به
مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف از نگاه اسلام نگریسته و بعد از توضیح ویژگی‌های این دین؛ از جمله جامعیت، کمال، خاتمیت و جاودانگی، اوصاف و ویژگی‌های کلی موعود اسلام در نگاه عامه و خاصه را تشریح کرده و به بیان
علائم ظهور پرداخته است.
دوم، اعتقاد به
منجی و موعود نهایی در آیین‌ها، کیش‌ها، فرهنگ‌ها و
ادیان غیر ابراهیمی را که خاستگاه آن‌ها (غیر از
زرتشت) کشورهای آسیایی است را، در چهار بخش، مورد بررسی اجمالی قرار داده است:
اول، سابقه اندیشه
موعودگرایی زرتشت را نسبت به سایر ادیان بیشتر دانسته و برای تبیین این موضوع، عناوینی را مورد بحث قرار داده است؛ از جمله: ریشه یابی واژه سوشیانت و مفهوم آن، ادوار تاریخی در نگاه زرتشتیان و موعود سه گانه آن‌ها، جهان در آستانه ظهور «هوشیدر»، «هوشیدرماه» و «سوشیانت»، موعود در منابع و متون زرتشتی و تفاوت
منجی و موعود
زرتشتیان و
مسلمانان.
دوم،
هندوییزم را عبارت از یک سیستم مذهبی اجتماعی که در میان مردم سرزمین
هند، در
قرن سوم ق. م رشد و نمو یافته دانسته و عناوینی که با توجه به این موضوع مورد بحث قرار داده عبارتند از:
موعود هندو، ویژگی‌های «کالی»، ادوار جهانی هندو و ویژگی‌های عصر ظهور.
آیین بودا، همچون نهری جدا شده از بستر اندیشه هندویی است و مؤلف در سوم، به بررسی موارد ذیل درباره
بودا و موعود آن (میتریه) می‌پردازد: واژه میتریه و مفهوم آن، ادوار تاریخی در نگاه
بودائیان، ویژگی میتریه، جهان در عصر ظهور او و میتریه در منابع و متون بودایی.
آخرین فصل، در بحثی کوتاه، نگاهی اجمالی به موعودهای ادیان دیگر؛ مانند
کنفسوس،
دائو،
مانی و... انداخته است.
نویسنده معتقد است، باورهای پیروان این کیش‌ها به نجات و نجات بخش نهایی را نمی‌توان به عقاید و آموزه‌های زرتشتی، یهودی، مسیحی و اسلامی منطبق دانست، بلکه می‌توان پاره‌ای از این باورها را شبیه و همانند آموزه‌های این
ادیان تلقی کرد.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح کلمات و عبارات متن پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
