منتهی الوصول الی غوامض کفایة الاصول (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این کتاب
تقریرات بعضى از مباحث اصولى مرحوم سيد
ابو الحسن اصفهانی ، به قلم شيخ
محمد تقی آملی ( ۱۳۰۴- ۱۳۹۱ ق)، است. اين اثر، به زبان عربى و مشتمل بر مباحث اصولى، از ابتداى
استصحاب تا آخر
اجتهاد و تقلید است.
كتاب، با مقدمه كوتاهى از مؤلف آغاز شده است. مطالب كتاب، در سه فصل
استصحاب،
تعارض ادله و امارات(
تعادل و تراجیح )، اجتهاد و تقليد تدوين شده است. هر يك از فصول، مشتمل بر مباحث متعددى است. اين نوشتار، روان و ساده و عارى از الفاظ و اصطلاحات پيچيده است.
فصل اول: اين فصل، با مباحث مقدماتى تعريف
استصحاب و اينكه از
مسائل اصولی يا
قواعد فقهی است، آغاز شده است.
بررسى ادله چهارگانه قائلين به
حجیت استصحاب كه عبارت است از:
بنای عقلاء ، ظن به بقاء،
اجماع و اخبار از ديگر مباحث اين فصل است.
نويسنده، در ادامه اين فصل، پس از طرح مباحثى همچون فرق بين
حکم واقعی و
حکم ظاهری ، فرق بين
قاعده طهارت و
استصحاب،
شبهه حکمیه و
شبهه موضوعیه و
شبهه مصداقیه،
تنبيهات استصحاب را در ضمن چهارده
تنبيه مطرح كرده است.
مؤلف، در
تنبيه چهاردهم، اين موضوع را متذكر شده است كه تقدم
اماره بر
استصحاب به نحو
ورود يا
حکومت است، نه
تخصیص. بحث از
قاعده تجاوز،
قاعده فراغ،
قاعده ید،
اصالة الصحة و امثال آن از
قواعد فقهی و بيان نسبت بين آنها و اصول عمليه و بيان مدارك و مقدار حجيت و مقدميت آنها بر
استصحاب از ديگر مباحث اين بخش از كتاب است.
در انتهاى اين فصل، برخى از قواعد فقهى در ضمن
تنبيهات، مورد مطالعه بيشتر قرار گرفته است.
فصل دوم: برخى از اصوليون، مبحث
تعادل و تراجیح را با عنوان« خاتمه» مطرح كرده اند. ظاهر اين تعبير، آن است كه آنها مسائل اين مبحث را خارج از
علم اصول می دانسته اند. نويسنده، با اشكال به اين ديدگاه، اين مبحث را بنا به جميع تعاريف، مبحثى اصولى مى داند.
نويسنده، پس از تذكر اين مطلب، به تعريف تعارض و بيان اقسام چهارگانه آن مى‌پردازد.
در ادامه اين فصل، مباحثى از قبيل معناى ورود، حكومت، فرق بين حكومت و تخصيص، عدم تنافى بين
امارات و اصول، كيفيت تقدم امارات بر اصول و... مورد بررسى قرار مى گيرد.
فصل سوم: اين فصل، با تعريف اجتهاد و توضيح لغوى آن شروع شده است.
اخبارى ها قائل به عدم صحت اجتهاد و
بدعت و حرام بودن آن هستند كه نويسنده، با دلايل متقن به ردّ اين ديدگاه پرداخته است.
مباحثى مانند وجوب اجتهاد، فوايد مترتبه بر اجتهاد، وجوب تحصيل اجتهاد بر متمكن از آن، امكان اجتهاد مطلق، تقليد
عامی از مجتهد، از ديگر مباحث اين بخش است.
اجتهاد
متجزی از ديگر مباحث مهمى است كه زواياى مختلف آن مورد بررسى قرار گرفته است.
بيان مفهوم
تقلید به لحاظ لغت و استعمال، جواز تقليد و ادله قائلين به جواز، احكام
تقلید ابتدایی از ميت و جواز بقاء بر تقليد ميت و... از جمله مباحث پايانى كتاب است كه با چند
تنبيه به اتمام رسيده است.
كتاب، داراى اغلاط فراوانى است كه تصحيح آن در ضمن جداولى پس از فهرست تفصيلى مطالب، در انتهاى اثر آمده است.
نرم افزار جامع اصول فقه،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
