ملاک مقدمیت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معیار
تحقق رابطه
مقدّمیت بین دو چیز را ملاک مقدمیت گویند.
ملاک مقدمیت،
به معنای معیاری است که وجود آن،
سبب تحقق رابطه مقدمیت بین دو چیز می‌گردد.
برای وجود رابطه مقدمیت دو
امر لازم است:
۱. میان دو چیز
تغایر در وجود باشد، خواه
تغایر حقیقی یا
اعتباری، مانند:
طهارت که مقدمه
نماز است و وجود طهارت و نماز با یک دیگر تغایر حقیقی دارند، و یا مانند: اجزای
ماهیت و خود آن (کل) که دارای دو وجود خارجی مستقل نمی‌باشد و تغایر آنها اعتباری (
به شرط شیء و
لابشرط) است؛ یعنی اجزا، نسبت
به اجتماع،
لابشرط، و کل، نسبت
به اجتماع،
به شرط شیء می‌باشد.
۲. وجود یکی بر وجود دیگری متوقف باشد؛ یعنی یکی بعد از دیگری
به وجود آید، مانند: طهارت که اگر نباشد، نماز نیز وجود پیدا نمی‌کند.
در
کتاب «
نهایة الافکار» آمده است:
«ان الملاک فی مقدمیة
شیء لشیء انما هو کون
الشیء مما یتوقف علیه وجود
الشیء و فی رتبة سابقة علیه...».
و هم چنین در کتاب «
منهاج الاصول» آمده است:
«و لازم ذلک ان یکون بینهما تعدد فی الوجود و التوقف بنحو تتخلل الفاء بینهما فیقال وجب فوجد فلا یدخل فی محل النزاع ما کان بینهما تلازم بنحو لا توقف بینهما...».
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۹۵، برگرفته از مقاله «ملاک مقدمیت».
