مقتل هشام بن محمد کلبی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقتل هشام بن محمد، از مباحث مرتبط به تاریخ‌نگاری
عاشورا و
مقتل‌نگاری است. این
مقتل، یکی از
مقاتل قرن سوم هجری و نگاشته
هشام بن محمد کلبی است.
مقتل‌نگاری نوعی از تاریخ‌نگاری است که به طور خاص به شرح و بسط جزئیات
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) و یارانش در واقعه
کربلا می‌پردازد. این روایت‌ها که در ابتدا به صورت شفاهی نقل می‌شدند، بعدها به صورت مکتوب نیز ثبت و ضبط شده و به عنوان "
مقتل الحسین" شناخته می‌شوند. قرن سوم را به لحاظ تعداد
مقاتل و نگاشته‌های مربوط به واقعه کربلا می‌توان اوج دوره
مقتل‌نگاری و نگاشته‌های‌عاشورایی به حساب آورد. البته نگارش
مقتل نیز هم چون دیگر شاخه‌های علوم، تحت تاثیر فضای پدید آمده در این‌قرن برای نگارش آثار مختلف، از جمله مجامع حدیثی بود. در این قرن تلاش‌های ارزنده‌ای در
مقتل‌نگاری، هم ازسوی شیعیان و هم توسط سنّیان صورت گرفت که بعضاً دست مایه آثار بعدی قرار گرفت که در این میان، بخش بسیار اندکی به دست ما رسیده و غالب آن‌ها از بین رفته‌اند. یکی از این
مقاتل،
مقتل الحسین (
علیه
السّلام)؛
هشام بن محمد کلبی است.
هشام بن محمد بن سائب کلبی یکی از شاگردان
ابومخنف، مورخی شهیر و مورد عنایت
شیعه و
اهل سنت و از شاگردان
امام صادق (علیه‌السّلام) بوده که در سال ۲۰۴ یا ۲۰۶ قمری در
کوفه درگذشت.
در میان آثار هشام بن محمد کلبی، نام کتاب
مقتل الحسین به چشم می‌خورد که بیشتر اخبار آن، همان
روایات استادش ابومخنف است؛
اما چون امروزه
مقتل او به صورت مستقل و کامل موجود نیست، نمی‌توان به درستی درباره میزان بهره‌گیری وی از اخبار ابومخنف، داوری کرد. به هر حال نقلیات او از ابومخنف و برخی دیگر، بعدها در آثاری همچون
تاریخ طبری،
مقاتل الطالبیین، ارشاد
شیخ مفید و
تذکرة الخواص سبط بن جوزی آمده است. از آنجا که وفات هشام در اوایل
قرن سوم بوده و در نتیجه، بیشترین دوران زندگی‌اش در قرن دوم گذشته، می‌توان اثر وی را نیز از
مقتل‌های قرن دوم به شمار آورد.
پیشوایی، مهدی،
مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۶۵.
