مقتل شیخ صدوق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقتل شیخ صدوق، از مباحث مرتبط به تاریخ‌نگاری
عاشورا و مقتل‌نگاری است. این مقتل، یکی از مقاتل قرن چهارم هجری و نگاشته
شیخ صدوق است. در حال حاضر هیچ نسخه‌ای از این کتاب در دسترس نیست.
مقتل‌نگاری نوعی از تاریخ‌نگاری است که به طور خاص به شرح و بسط جزئیات
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) و یارانش در واقعه
کربلا می‌پردازد. این روایت‌ها که در ابتدا به صورت شفاهی نقل می‌شدند، بعدها به صورت مکتوب نیز ثبت و ضبط شده و به عنوان "مقتل الحسین" شناخته می‌شوند. قرن چهارم همچون قرن سوم به لحاظ تعداد مقاتل و نگاشته‌های مربوط به واقعه کربلا اوج دوره مقتل‌نگاری و نگاشته‌های‌عاشورایی محسوب می‌شود. البته نگارش مقتل نیز هم چون دیگر شاخه‌های علوم، تحت تاثیر فضای پدید آمده در این‌قرن برای نگارش آثار مختلف، از جمله مجامع حدیثی بود. در این قرن تلاش‌های ارزنده‌ای در مقتل‌نگاری، هم ازسوی شیعیان و هم توسط سنّیان صورت گرفت که بعضاً دست مایه آثار بعدی قرار گرفت که در این میان، بخش بسیار اندکی به دست ما رسیده و غالب آنها از بین رفته‌اند. یکی از این مقاتل، مقتل الحسین (علیه‌السّلام)؛ نگاشته
شیخ صدوق است.
ابن
بابِوِیه‌ْ،
محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، ملقب به شیخ صدوق (۳۰۵-۳۸۱ق)،
محدث و
فقیه بزرگ
شیعه امامیه، در قرن چهارم هجری قمری بود. از مهم‌ترین تالیفات وی کتاب
من لا یحضره الفقیه است. ابن
بابویه پس از گذشت ۷۵ سال از عمرش، در سال ۳۸۱ قمری در
شهر ری دیده از جهان فرو بست و در نزدیکی مرقد
عبدالعظیم حسنی مدفون گردید.
شیخ صدوق از دانشمندان کثیر التالیف شیعی بوده و آثار زیادی را به او نسبت داده‌اند که از مهم‌ترین آنها کتاب
من لا یحضره الفقیه،
علل الشرایع،
الخصال،
عیون الاخبار الرضا و
معانی الاخبار را می‌توان نام برد. یکی از تالیفات وی کتابی با نام مقتل الحسین (علیه‌السّلام) است.
با توجه به غلبه جریان حدیثگرا در میان محدثان
قم، مقتل شیخ صدوق نیز همچون آثار دیگر او، اثری حدیثی بوده و اکثر قریب به اتفاق احادیث آن، از
معصومان (علیه‌السّلام)، به ویژه
امام سجاد (علیه‌السّلام)،
امام صادق (علیه‌السّلام) و
امام رضا (علیه‌السّلام) و به صورت
مسند، نقل شده بود. چنان که به لحاظ حساسیت محدثان حوزه قم در دو
قرن سوم و چهارم در پرهیز از نقل احادیث ضعیف، و نیز برخوردهای تند ایشان با محدثانی که ناقل احادیث ضعیف بودند، بایستی این مقتل تا میزان بسیار کمتری نسبت به دیگر مقاتل، مشتمل بر
احادیث و روایات ضعیف بوده باشد.
این مقتل تا قرن ششم موجود بوده و
ابن شهرآشوب از آن نقل کرده است.
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۴۶.
