مقتضی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به افاضه کننده وجود
معلول در صورت وجود
شرط و عدم مانع اطلاق می‌شود.
مقتضی، یعنی امری که در صورت وجود
شرط و عدم مانع، وجود معلول را افاضه می‌نماید؛ به این بیان که گاهی پیدایش معلول از
علت ، بر وجود حالت
و کیفیت خاصی (وجود
شرط و عدم مانع) متوقف است؛ در این صورت، ذات علت را مقتضی گویند.
برخی در تعریف آن گفته‌اند: هرگاه مقدمه چنان بود که در صورت
عدم وجودمانع،
ذی المقدمه بر آن مترتب گردد، آن را مقتضی گویند، مثل: وجود نفت
و کبریت
و هیزم، که چون به هم برسند، احتراق حاصل می‌شود، التبه اگر باد شدید یا تری هیزم در بین نباشد.
مقتضی در سلسله علل یک شیء قرار دارد؛ بر خلاف
معد که فقط شرایط تاثیرگذاری
علت تامه را آماده می‌کند.
در
فلسفه، سبب گاهی به معنای مقتضی
و گاهی به معنای علت به کار می‌رود.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۷۳، برگرفته از مقاله «مقتضی».
