مقامع الفضل (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مقامع الفضل» اثر
آیت الله جناب آقای
محمد علی کرمانشاهی ، راجع به موضوعات مختلف
فقهی و حقوقی و اصولی ،
ادبیات و جغرافیا ،
عرفان و فلسفه و تفسیر و مسائل دیگر به
زبان عربی و فارسی در
قرن ۱۳ در دو جلد به
اهتمام مؤسسه
وحید بهبهانی با پاورقی
و تحشیه
و فهارس، طبع
و نشر گردیده است.
آشنایی
شیعیان با
تکالیف و وظایف دینی
و شرعی ایشان در حوزههای گوناگون عبادی، زندگی اجتماعی
و اقتصادی
و دیگر اموری که در حالتهای مختلف زندگی فردی
و اجتماعی با آن مواجه میشوند، انگیزه این تالیف به شمار میرود. از این رو این اثر شکلی
دایره المعارف گونه دارد
و علوم و فنون مختلفی را در بر میگیرد.
صفحات آغازین
کتاب به مقدمه
و شرح حال اجمالی مؤلف
و تصاویری از صفحه اول
و پایانی
نسخه خطی کتاب اختصاص داده شده
و سپس مباحث اصلی کتاب بر اساس عناوین فهرست موضوعی که خود آنها هر یک از مطالب متنوعی تشکیل شده، آمده است. ادامه موضوعات به همان سبک
و سیاق جلد نخست با عناوین جداگانه حاوی مطالب مختلف در جلد دوم آورده شده
و در پایان، فهرست
آیات ،
روایات ،
اعلام ، منابع
و مآخذ، اماکن،
اشعار و موضوعات به تفکیک ضبط
و درج گردیده است.
۱. مؤلف، پس از مقدمه
و معرفی اجمالی کتاب، مباحث آن را براساس فهرست بندی موضوعی به صورت پرسش
و پاسخ
با عنوان فقهی
اجاره ، از
حکم اجاره
آب گرفته تا
احکام نماز و روزه استیجاری یک به یک شرح داده، آن گاه از
احیای موات و آداب
و شرایط آن
و استثنائات
و شبهات آن به همان روش سؤال
و جواب سخن گفته
و در صفحات بعدی به
اخلاق و آداب زناشویی ، آثار
و فواید
توبه ، زیان
و مضرات
دروغ و کمک به مستمندان
و درویشان
و امور دیگری که جنبه اخلاقی دارند، پرداخته است. او صفحات زیادی را به ادبیات اختصاص داده،
حروف هجا را تعریف کرده
و برخی از واژههای
مترادف و هم معنی را بر مبنای مفاهیم ادبی
و نکتههای نحوی
و صرفی آنها با استناد به
آیات و روایات متعددی از
قرآن تعریف نموده است.
۲. مبحث مفصل
ارث که حاوی نکات پیچیده
و بسیار دقیقی است در سه دسته مشخص
و معین بنا به نزدیکی
و خویشاوندی
و دوری آنها از فرد متوفی، منطبق با متون فقهی در بخش بعد آورده است.
۳. در ادامه از برخی مفاهیم
اصول فقه چون
علم ،
ظن ،
شک و وهم ،
توقیفی بودن احکام شرعی و واجب کفایی و برخی مقولههای دیگر سخن رانده
و دنباله مباحث خود را به
احکام خوردنی
ها و آشامیدنی
ها،
اقرار ،
امانات و اوزان
و مقادیر، اختصاص داده
و پس از آن در باره
ایلاء و احکام و شرایط
و آداب آن بحث نموده
و بسیاری از موضوعات تاریخی را اعم از شرح حال شخصیت
ها از دوره
حضرت آدم علیهالسّلام تا دورههای دیگر که مقارن با
پیامبران اولو العزم بودهاند، مورد مطالعه
و پژوهش قرار داده
و در ضمن به وقایع
و رویدادهای دورههای
پیامبر صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم
و ائمه علیهمالسّلام هم اشاراتی نموده
و از زندگی
عارفان بزرگ
و مورخان
تاریخ اسلام هم سخن گفته است.
۴. مطالب
اقتصاد ،
تجارت و انواع
عقود و معاملات و اشکال
و شرایط فقهی آنان،
تصوف و عرفان و اصطلاحات این علم، پرسشهایی در خصوص
تفسیر و معنی آن،
احکام تقلید ، خصوصیات
و ویژگیهای
بلوغ و سن
تکلیف، در صفحات بعدی آورده شده است.
۵. نویسنده، در عنوان بعدی راجع به جغرافیای
شهر مکه و حدود آن، نسبت آن با
نصف النهار مبدا ، طول
و عرض جغرافیایی
و به طور کلی خصوصیات
و ویژگیهای این شهر نسبت به بلاد مجاور
و تعیین قبله
و چگونگی استخراج آن،
احکام میت از لحظه شستشو تا قرائت
شهادتین در گوش او در
قبر ،
احکام مریض در هنگام
وصیت ، اقرار
و انجام عقودی چون
معامله و صلح ،
جهاد ،
حج و آداب
و تشریفات آن،
احکام فرد
محجور و چگونگی تصرفات در
اموال او از لحاظ فقهی
و شرعی،
حدود و تعزیرات ،
خمس و زکات و دیات ،
رهن و شرکت ،
شفعه ،
احکام و آداب
نماز ،
طهارت و طلاق و بسیاری عقود دیگر
و احکام قضایی
و جزایی در جلد اول سخن گفته است. همین مباحث با پرسشهای تکمیلی دیگر
و نیز
وصایا ،
مضاربه ،
وقف ،
وکالت و هبه در جلد دوم پی گیری شده است. همان طور که پیشتر به آن اشارت رفت در جلد اول
و دوم در باره علوم دیگری چون
ریاضیات ،
نجوم ،
فلسفه ،
تصوف و عرفان مطالبی بیان شده که آنها هم در قالب پرسش
و پاسخ است.
نرم افزار جامع فقه اهل البيت۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.