مقام اصحاب یمین (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند در
قرآن درباره
اصحاب یمین می‌فرماید:
اصحاب یمین، چه
اصحاب یمینی. این بیان بهترین وصف درباره
اصحاب یمین است؛ و مقام والای
اصحاب یمین را بیان می‌کند؛ چراکه این تعبیر هنگامی به کار می‌رود که ویژگی‌های کسی در
بیان نگنجد.
اصحاب يمين داراى شأن و مقام عالى هستند:
• «
فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا
أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ؛ (نخست) سعادتمندان و خجستگان (هستند)؛ چه سعادتمندان و خجستگانى!».
این جمله به خاطر این که حرف (فاء) بر سر دارد، فرع و نتیجه جملات قبل است، فرعیتی بیان بر
مبین دارد، پس این
آیه و دو آیه بعدش بیانگر اصناف سه‌گانه مذکور است.
و کلمه (میمنة) از ماده (یمن) است که مقابل شوم است و معنایی برخلاف آن دارد؛ پس
اصحاب (میمنه
اصحاب) و دارندگان یمن و سعادت‌اند، و در مقابل آنان (
اصحاب مشئمه) هستند، که
اصحاب و دارندگان
شقاوت و شئامت‌اند.
و این که بعضی از
مفسرین میمنه را به یمین یعنی دست راست معنا کرده و گفته‌اند:
اصحاب میمنة نامه اعمالشان به دست راستشان داده می‌شود، به خلاف دیگران،
تفسیر صحیحی نیست، برای این که در این
آیه در مقابل
اصحاب میمنة
اصحاب مشئمه قرار گرفته، و اگر میمنه به معنای دست راست بود، باید در مقابلش
اصحاب میسره یعنی طرف دست چپ قرار گیرد؛ هم‌چنان که در
آیات بعدی در مقابل
اصحاب یمین
اصحاب شمال آمده، و نادرستی این تفسیر روشن است.
کلمه (ما) در جمله (ما
اصحاب المیمنة) استفهامی است، و مبتدایی است که خبرش جمله (
اصحاب المیمنة) است، و مجموع جمله خبر است برای جمله (
فاصحاب المیمنة)، و منظور از
استفهام بزرگ‌داشت و
تعظیم شأن ایشان است.
• «
وَأَصْحَابُ الْيَمِينِ مَا
أَصْحَابُ الْيَمِينِ؛ و
اصحاب یمین و خجستگان، چه
اصحاب يمين و خجستگانى!».
بعد از بیان مواهب معنوی و مادی
مقربان، نوبت به
اصحاب الیمین می‌رسد، همان
جمعیت سعادتمندی که نامه اعمالشان به علامت
پیروزی در
امتحانات الهی به دست راستشان داده می‌شود، و در اینجا به شش
نعمت از نعم
خداوند اشاره می‌کند که با مقایسه به نعمت‌های مقربان که در هفت بخش آمده بود یک مرحله پایین‌تر است.
نخست برای بیان بلندی مقام آنها می‌فرماید: (
اصحاب یمین، چه
اصحاب یمینی)؟! (و
اصحاب الیمین ما
اصحاب الیمین).
و این برترین توصیفی است که از آنها شده؛ زیرا این تعبیر در مواردی به کار می‌رود که اوصاف کسی در بیان نگنجد، و به هر حال این تعبیر بیانگر مقام والای
اصحاب الیمین است.
از این آیه شروع می‌شود
تفصیل مال حال
اصحاب میمنه، و اگر به جای تعبیر به
اصحاب میمنه تعبیر کرد
اصحاب یمین، برای این بود که بفهماند هر دو تعبیر درباره یک طایفه است، و آن یک
طایفه کسانی هستند که نامه اعمالشان به دست راستشان داده می‌شود، و جمله دوم استفهامی است که در مقام بزرگ‌داشت امر آنان و به شگفت آوردن شنونده از
حال ایشان است، و این جمله استفهامی
خبر است برای جمله اول یعنی و
اصحاب الیمین.
كلمه «ما» در اين آيات، براى
تفخیم است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۴۶۸، برگرفته از مقاله «مقام اصحاب یمین».
