مقام اجمال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
موارد وجود شرایط و
مقتضی برای
اجمال گویی را مقام
اجمال گویند.
مقام
اجمال، مقابل
مقام بیان می‌باشد. در این مقام، غرض گوینده به خاطر موقعیت و جایگاهی که دارد (به این تعلق گرفته که)
حکم به صورت مبهم مطرح بشود و
اجمال گویی کند؛ یعنی مطلبی را به روشنی و به صراحت بیان نکند؛ به بیان دیگر، شرایط و مقتضی برای
اجمال گویی وجود دارد و متکلم با توجه به آنها کلامی را سربسته و پوشیده بیان می‌کند، مانند سخن عقیل که گفت: «امرنی معاویة ان اَسُبَّ علیّاً الا فالعنوه» که ضمیر در «فالعنوه» به معاویه برمی گردد، و عقیل با زیرکی آن را به صورت پوشیده و
اجمال ابراز نمود.
اهمال و
اجمال در مراد استعمالی مطرح است نه مراد جدی، و هر دو در این مشترک هستند که
مولا در مقام بیان مراد استعمالی نیست، اما در
اجمال، غرض مولا به این تعلق گرفته که حکم به صورت پوشیده گفته شود، و اهمال یعنی «عدم تعلق غرض» نه به بیان تمام مراد و نه به بیان به صورت
اجمال و ابهام.
۴مقام
اجمال مقام ابهام و اخفاء و مقام تفصیل قدر مقام انشراح و وضوح است.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۷۰، برگرفته از مقاله «مقام اجمال».
