مقاتل قرن پنجم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقاتل قرن پنجم، یکی از مباحث مرتبط به تاریخ‌نگاری
عاشورا و مقتل نگاری است. مقتل نگاری، نوعی تک نگاری تاریخی است که در آن به شرح جریان
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) و یارانش از آغاز تا فرجام پرداخته شده است. روایت‌ها
و گزارش‌های شاهدان عینی
و امامان معصوم در بازگویی جزئیات واقعه عاشورا در گذر زمان از شکل شفاهی خارج شد
و به صورت مکتوب در آمد. این آثار که با عنوان «
مقتل الحسین» شناخته می‌شوند، شامل روایت‌هایی از اصل رویداد
و پیامدهای آن بودند. برخی از این مقاتل چاپ شده‌اند، برخی در تعدادی از کتابخانه‌های جهان در دسترس‌اند،
و برخی دیگر از میان رفته‌اند. از قرن پنجم هجری مقتل‌نگاری علی رغم رونق در قرون اولیه، رو به افول نهاد.
مقتل‌نگاری نوعی از تاریخ‌نگاری است که به طور خاص به شرح
و بسط جزئیات
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) و یارانش در واقعه
کربلا می‌پردازد. این روایت‌ها که در ابتدا به صورت شفاهی نقل می‌شدند، بعدها به صورت مکتوب نیز ثبت
و ضبط شده
و به عنوان "مقتل الحسین" شناخته می‌شوند.
قرن پنجم را به لحاظ تعداد مقاتل
و نگاشته‌های مربوط به واقعه کربلا می‌توان آغاز دوره افول مقتل‌نگاری
و نگاشته‌های‌عاشورایی به حساب آورد. از میان تالیفات این دوره، می‌توان به مقتل‌های زیر اشاره کرد:
۱. مقتل الحسین (علیه‌السّلام)؛
ابوعبدالله حاکم نیشابوری (۴۰۵ق).
۲. تاریخ
و قیام امام حسین (علیه‌السّلام) در کتاب
الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد؛
شیخ مفید (۴۱۳ق).
۳. بخش تاریخ عاشورا از کتاب
تجارب الامم و تعاقب الهمم؛
ابوعلی مسکویه رازی (۲۱ ۴ق).
۴. مقتل الحسین بن علی،
ابوزید عمارة بن زید خیوانی همدانی (متوفای پیش از ۴۵۰ق).
۵. مقتل الحسین (علیه‌السّلام)؛
شیخ طوسی (۴۶۰ یا ۴۵۸ق).
۶. مقتل الحسین (علیه‌السّلام)؛
ابوالحسن احمد بن عبدالله بکری (قرن پنجم).
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۴۷.
