مفهوم النص (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب مفهوم النص تالیف
نصر حامد ابو زید کتاب پیرامون مسائل
علوم قرآن نوشته شده که در آن مؤلف بعضی از موضوعات مهم
علوم قرآنی را همچون: مفهوم
وحی مکی و
مدنی ،
نسخ ،
اعجاز ،
عام و
خاص و... را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند.
آنچه که در این کتاب به چشم می‌خورد، دیدگاههای مؤلف است که پیرامون موضوعات ارائه شده است وی با دیدگاهی جدید و از زاویه‌ای نو، مسائل را مورد بررسی قرار داده و به عبارت دیگر وی کوشیده است مباحث
علوم قرآنی را از منظری تازه و با نگرشی امروزی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد و لذا این اثر در بیان موضوعات علوم قرآنی، اثری نو و جدید به شمار می‌رود. نویسنده کتاب معتقد است که متن
قرآن با واقعیت پیوندی اساسی دارد.
لذا برای شناخت مفاهیم قرآنی، شناخت واقعیت‌های (زمان نزول) امری لازم و ضروری است. وی در بخش پایانی کتاب افکار و عقاید غزالی را (در کتاب
جواهر القرآن ) مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد.
کتاب دارای ۳ بخش می‌باشد که بخش اول و دوم آن دارای ۵ فصل است مطالب آن به قرار زیر است:
بخش اول: شکل گیری و شکل دهی متن در فرهنگ فصل اول: مفهوم وحی شامل: وحی عملی ارتباطی است، ارتباط
بشر یا
جن وحی قرآن ، قرآن و کتاب، رسالت.
فصل دوم: نخستین گیرنده وحی شامل:
حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
حنیفیت ،
آیین ابراهی م، نخستین ارتباط
فصل سوم:
مکی و
مدنی شامل: معیارهای تفکیک، معیار اسلوب روش تلفیق میان روایات، فرض تکرار نزول، تفکیک میان متن قرآنی و حکم آن
فصل چهارم:
اسباب نزول شامل:
علت پاره پاره بودن نزول، کیفیت
تبخیم ، تعیین سبب نزول تکرار نزول یک آیه به اسباب مختلف
فصل پنجم:
ناسخ و
منسوخ شامل:
مفهوم نسخ ،
کارکرد نسخ ،
گونه‌های نسخ ،
نسخ و ازلی بودن قرآنبخش دوم: ساز و کارهای متن شامل:
فصل اول:
اعجاز شامل:
قرآن و
شعر ، قرآن و
سجع ، جنبه‌های برون متنی اعجاز جنبه‌های درون متنی اعجاز، اعجاز در زبان متن قرآن .
۱- بخش اول- فصل اول- در این فصل پس از تعریف
وحی و اقسام آن پیرامون کیفیت ارتباط
خدا با
فرشته وحی از یک طرف و ارتباط فرشته وحی با
انبیاء از طرف دیگر، توضیحاتی را ارائه می‌نماید.
۲- بخش اول- فصل چهارم (
اسباب نزول ) - در این فصل پس از بیان اسباب نزول، بحث
تعدد نزول را مطرح نموده و معتقد است که قبول
روایات تعدد نزول مستلزم فراموشی آیه از طرف
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌باشد و لذا قابل قبول نیست.
۳- بخش دوم- فصل اول: اعجاز در این فصل تفاوت‌های متن قرآن با شعر شاعران و نیز تشابه آن دو را بررسی می‌نمایند
۴- بخش دوم- فصل پنجم:
در این فصل پس از بیان معنای لغوی و اصطلاحی
تاویل و
تفسیر ، کاربردهای مختلف تاویل را همراه با نمونه‌ای از آیات بیان نمود.
در ادامه تفاوت بین تاویل و تفسیر را ذکر می‌نماید فصل دوم: مناسبت میان آیات و سوره‌ها.
فصل سوم: غموض و وضوح شامل:
مفهوم و
منطوق ،
مجمل ، اختلاف‌های موهم تناقض،
حروف مقطعه.
فصل چهارم: عام و خاص شامل:
ساز و کارهای عموم، ساز و کارهای خصوص،
مطلق و
مقید.
فصل پنجم:
تفسیر و
تاویل شامل:
معنای لغوی تفسیر و تاویل، معنای اصطلاحی تفسیر و تاویل، ساز و کارهای تاویل.
بخش سوم: تغییر مفهوم و کارکرد متن شامل:
علوم قشر و صدف، علوم لباب (طبقه علیا)، علوم لباب (طبقه سفلی) جایگاه فقیهان و متکلمان، تاویل از قشر به لب، تاویل از مجاز به حقیقت عوام و خواص، تفاوت لایه‌های متن .
کتاب یک جلد، متن آن عربی و دارای ۳۱۷ صفحه است که مشخصات آن به قرار زیر است:
۱- نوع کاغذ: اعلا. ۲- چاپ آن کامپیوتری ۳- جلد آن شومیز ۴- نوبت چاپ: پنجم ۵- تاریخ انتشار: ۱۹۸۷ میلادی ۶- ناشر: المرکز الثقافی العربی- مغرب ۷- تیراژ: ۲ هزار نسخه ۸- دارای فهرست:
الف: منابع و مآخذ ب: موضوعات تذکر: این کتاب با عنوان: «معنای متن پژوهشی در علوم قرآن» توسط مرتضی کریمی نیا ترجمه شده است .
کتاب یک جلد، متن آن فارسی (ترجمه)، دارای ۵۷۱ صفحه و مشخصات آن به قرار زیر است:
۱- نوع کاغذ: اعلا ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد آن: شومیز ۴- نوبت چاپ: اول ۵- تیراژ: ۳ هزار نسخه ۶- ناشر: انتشارات طرح نو ۷- تاریخ چاپ و انتشار: ۱۳۸۰ هجری شمسی ۸- دارای فهرست: ۱- مصادر کتاب ۲- مراجع ترجمه و تحقیق ۳- فهرست معادل‌ها (عربی- فارسی) ۴- آیات ۵- اشخاص ۶- نمایه‌های کتاب ۷- نمایه‌های مکان‌ها ۸- اقوام- فرقه‌ها و وقایع ۹- نمایه موضوعات کتاب ۱۰- موضوعات کتاب ۱۱- مولف: نصر حامد ابو زید ۱۲- مترجم: مرتضی کریمی نیا ۱۳- ترجمه: معنای متن پژوهش در علوم قرآنی ۹- در پایان کتاب خلاصه‌ای از زندگی مؤلف توسط مترجم، ذکر شده ۱۰- گفتگوی مترجم با مؤلف.
نرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
