• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مفتاح التفاسیر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مفتاح التفاسیر اثر رشیدالدین فضل‌الله همدانی از مشاهیر اطباء و مؤرخین، دانشمند، سیاستمدار و شاعر شیعی می‌باشد.


مفتاح التفاسیر اثر رشیدالدین فضل اللّه (۶۴۵ - ۷۱۸ ق) فرزند عمادالدوله ابوالخیر. از مشاهیر اطباء و مؤرخین.
وی در حکمت و فلسفه شاگرد خواجه نصیرالدین طوسی بود و در ۶۹۷ ق به وزارت غازان خان نـائل گـردید و در پست وزارت تا عصر اولجایتو ایلخان مغول باقی ماند و پس از مرگ سلطان به تهمت کوتاهی در امر معالجه او به شهادت رسید و در قلعه رشیدیه تبریز مدفون گردید.
گـرچـه شیعه بودن خواجه مورد تردید عده‌ای است ولی قول شیعه نبودنش نیز مورد تعجب و انـکـار عـده دیـگری است زیرا نفوذ او را در دربار ایلخانان مغول و روابطش را با خواجه طوسی و دلائل دیگری از این قبیل را حجت بر شیعه بودن او می‌دانند.

تفسیر مورد بحث تفسیری است کامل که خواجه آن را به شیوه فلسفی تالیف نموده است. در بیان و تاویل آیات از مسائل عقلانیه بهره گرفته و در نوع خود بی نظیر است.
ابن حجر عسقلانی در الدرر الکامنه می‌گوید (وی دارای تفسیری است بر قرآن به شیوه فلاسفه بـدین جهت بود که او متهم به کفر و الحاد گردید و نیز پس از قتل وی تمامی مؤلفات او را آتش زدند) دو وزیر قبل از خواجه رشیدالدین در حکومت مغولی به قتل رسیده بودند لذا وی قسمتی از‌ امـوال خود را وقف کتابخانه خویش کرد و جمع کثیری از کتاب و هنرمندان را جهت استنساخ مـؤلـفـات خـود و تذهیب و تزیین آنها استخدام نموده بوده و مؤلفات خویش را تکثیر و استنساخ می‌نمود.
و بـه کـتـابـخـانـه عمومی و خصوصی گوشه و کنار جهان ارسال می‌داشت لذا امروزه از تمامی‌مؤلفات وی نسخه‌های متعدد و نفیسی در دست می‌باشد. کـهـن تـریـن نسخه این تفسیر در کتابخانه کاخ گلستان مورخ ۷۰۸ ق می‌باشد که در یک مجلد بزرگ ضمن مجموعه‌ای با سایر مؤلفات وی گردآوری شده است.
تفسیر مفتاح التفسیر که مورد توجه علمای عصر خویش بود. بیش از صد نفر از فحول علمای اعلام و مفسران بر آن تقریظ نوشته‌اند.

خـواجـه رشـیـدالدین فضل اللّه مؤلف جامع التواریخ رشیدی را سه تفسیر دیگری است :
۱) تفسیر بـعـضی آیات قرآن، خواجه در این تفسیر بعضی از آیات کریمه را که امکان بحث فلسفی و عرفانی داشته است انتخاب نموده و مورد تاویل قرار داده است.
نسخه منحصر به فرد از آن در مجموعه رشیدی کتابخانه کاخ گلستان موجود می‌باشد.
۲) اعجاز القرآن، شامل نه رساله در اعجاز قرآن و نسخه‌ای از آن در مجموعه رشیدی موجود است.
۳) تفسیر رشیدی، شامل ۱۹ رساله در تفسیر بعضی از آیات و ذکر روایات و بحث در فضیلت علم و عقل بر مذاق فلاسفه و حکماء.
[۱] امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، ج۸، ص۴۰۱.    
[۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۵۲.
[۳] بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۲، ص۵۲۳.
[۴] العزاوی، عباس، تاریخ العراق بین احتلالین، ج۱، ص۵۱۰.    
[۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، الحقائق الراهنه، ج۳، ص۱۶۰.    
[۶] ابن حجرعسقلانی، احمدبن علی، الدرر الکامنه، ج۴، ص۲۷۱.    
[۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲۱، ص۳۲۳.    
[۸] ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۴.
[۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۴۷.    
[۱۰] داودی، محمدبن علی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۳۴.    
[۱۱] الحلو، عامر، معجم الدراسات القرآنیه، ص۲۸۳.
[۱۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۷۴.
[۱۳] شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۱۱۱.


۱. ↑ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، ج۸، ص۴۰۱.    
۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۵۲.
۳. ↑ بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۲، ص۵۲۳.
۴. ↑ العزاوی، عباس، تاریخ العراق بین احتلالین، ج۱، ص۵۱۰.    
۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، الحقائق الراهنه، ج۳، ص۱۶۰.    
۶. ↑ ابن حجرعسقلانی، احمدبن علی، الدرر الکامنه، ج۴، ص۲۷۱.    
۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۲۱، ص۳۲۳.    
۸. ↑ ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۴.
۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۴۷.    
۱۰. ↑ داودی، محمدبن علی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۳۴.    
۱۱. ↑ الحلو، عامر، معجم الدراسات القرآنیه، ص۲۸۳.
۱۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۷۴.
۱۳. ↑ شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۱۱۱.


سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تفاسیر قرن هشتم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۵/۲.    


رده‌های این صفحه : تفاسیر شیعه | تفاسیر قرن هشتم | تفاسیر کلامی | تفسیر | علوم قرآن | کتاب شناسی
جعبه ابزار