ابوسفیان مغیرة بن حارث
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَبوسُفْیان، مغیرة بن حارث بن
عبدالمطلب (د ۱۵ یا ۲۰ق/ ۶۳۶ یا ۶۴۱ م)، از شعرای صدر
اسلام،
پسر عموی و
صحابی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) است.
در نام او اختلاف است. غالب مورخان، چون
ابن هشام و
ابن سعد او را مغیره نامیده اند، اما برخی دیگر
مغیره را نام
برادر او دانسته اند.
مادرش، به قولی، چنانکه از
هجویه حسان بن ثابت برمی آید،
کنیزکی بود سُمَیه نام
و به
روایت دیگر، غَزّیه و از
زنان قریش بود.
ابوسفیان در
شب ولادت پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) زاده شد و گفته‌اند که به پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) شباهت داشت.
او
برادر رضاعی پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) نیز بود و در کودکی با ایشان انس و الفت داشت، اما پس از
بعثت، در شمار دشمنان سرسخت پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) درآمد
و در
جنگ با پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم)، با مشرکان همکاری می‌کرد.
ابوسفیان به همداستانی با
عبدالله بن زبعری و
عمرو بن عاص، پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) را
هجو می‌گفت و حسّان بن ثابت نیز هجویه های او را پاسخ می‌داد.
ابوسفیان از شکست مشرکان و پیروزی مسلمانان در
جنگ بدر، گزارشی بلیغ خطاب به
ابولهب، تهیه کرد
با اینهمه اندکی قبل از فتح
مکه، همراه خانواده خود، در ابواء به خدمت پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) شتافت. نخست به او اعتنایی نشد، اما پس از آن
اسلام آورد و
علی (علیه‌السلام) به فرمان پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) ندا در داد که
خدا و رسول او از ابوسفیان در گذشتند، شما نیز از او راضی شوید.
ابوسفیان نیز در اعتذار از گذشته و ستایش پیامبر
شعری سرود.
او در
غزوه حنین شرکت جست و از معدود کسانی بود که در کنار پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) پایداری کرد
و در پایان جنگ از کسانی بود که سهم بیشتری از
غنایم یافت.
وی پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) قصیده‌ای در
رثای او سرود.
ابوسفیان به قولی در اوایل خلافت
عمر در ۱۵ ق
و به روایات دیگر در ۲۰ق درگذشت و در
بقیع مدفون شد.
ذهبی از طریق او یک
حدیث نقل کرده است.
(۱) علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابة، قاهره، ۱۲۸۰ق.
(۲) محمد المحبر ابن حبیب، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدر آباددکن، ۱۳۶۱ق/ ۱۹۴۲م.
(۳) محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر.
(۴) یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/ ۱۹۶۰ م.
(۵) ابن هشام، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی سقاء و دیگران، قاهره، ۱۳۵۵ق/ ۱۹۳۶م.
(۶) ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، قاهره، دارالکتب المصریة.
(۷) یعقوب بن سفیان فسوی، المعرفة و التاریخ، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۹۷۵م.
(۸) احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
(۹) حسان بن ثابت، دیوان، به کوشش ولید عرفات، لندن، ۱۹۷۱م.
(۱۰) محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و حسین اسد، بیروت، ۱۴۰۵ ق/ ۱۹۸۵م.
(۱۱) طبری، تاریخ.
(۱۲) محمد بن عمران مرزبانی، معجم الشعراء، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۳۷۹ق/ ۱۹۶۰م.
(۱۳) محمد بن عمر واقدی، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوسفیان مغیره»، ج۵، ص۲۲۲۵.
