معره
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معرة در اصطلاحات فقه نظامی يعنى ارتش در سرزمينى مستقر شود و از كشت و زرع و اموال آنجا بدون اجازه صاحبانش استفاده كند و دست به
اذیت و کارهای ناروا بزند. از این کلمه در
نهج البلاغه و
قرآن کریم هم استفاده شده است.
معرة در لغت يعنى آزرده كردن.
معرة الجيش در
اصطلاح يعنى ارتش در سرزمينى مستقر شود و از كشت و زرع و اموال آنجا بدون اجازه صاحبانش استفاده كند و دست به اذيت و آزار،
گناه،
جنایت، خطا و كارهاى زشت بزند.
قرآن كريم مى‌فرمايد: «فَتُصيبَكُمْ مِنْهُمْ مَعَرَّةٌ؛ از سوى مشركان آسيبى به شما رسد.»
امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) به هنگام اعزام نيروهايش به مردم ساكن در مسير حركت نيروها نوشت: «امَّا بَعْد فَانّى قَدْ سَيَّرتُ جُنُوداً هِىَ مارَّةٌ بِكُمْ انْ شاءَ اللَّه وَ قَدْ اوصيتُهُمْ بِما يَجِبَ لِلَّهِ عَلَيْهِمْ مِنْ كَفِّ اْلأَذى وَ صَرْفِ الشَذى وَانَا ابْرَأُ الَيْكُمْ وَالى ذِمَّتِكُمْ مِنْ مَعَرَّةِ الْجَيْشِ الَّا مِنْ جُوعِةَ الْمُضْطَر لا يَجِدْ عَنْها مَذْهَباً الى شِبَعِهِ فَنَكِّلُو مَنْ تَناوَلَ مِنْهُمْ ظُلْماً عَنْ ظُلْمِهِمْ وَ كَفُّوا ايْدى سُفَهائِكُمْ عَنْ مَضارَّتِهِمْ وَ التَّعَرُّضِ لَهُمْ فيَما اسْتَثْناهُ مِنْهُمْ وَ انَا بَيْنَ اظْهُرِ الْجَيْشَ فَارْفَعُوا الى مَظالِمِكُمْ وَ ما عَراكُمْ مِمَّا يَغْلِبُكُمْ مِنْ امْرِهِمْ وَ لا تُطيقُونَ دَفْعَهُ الّا بِاللَّهِ وَ بى فَانَا اغَيِّرُهُ بِمَعُونَةِ اللَّهِ انْ شاءَاللَّهِ.»
«به سپاهى كه بر شما گذر خواهند كرد توصيه نمودم به چيزى كه
خدا بر آنها
واجب كرده، كه از آزار مردم و رنج دادن آنها خوددارى كنند. من شما و همه آنها را در پناه شما، گواه مى‌گيرم كه نسبت به زيان‌ها و آزارهاى افراد ارتش بيزارم، مگر گرسنه‌اى كه از روى ناچارى براى رفع گرسنگى اضطرارى از مال كسى استفاده كند و راه ديگرى جز اين براى سير كردن شكم خود نداشته باشد. شما خود هر كس را ديديد، از مال كسى به
ستم چيزى گرفت، او را از ستم بازداريد و به سزايش برسانيد. دست‌هاى تجاوزگر ابلهان و نادانان را از
زیان رساندن و تعرض به مردم باز داريد، مگر آنچه را از روى اضطرار مستثنا كردم. من خود به همراه
لشکر و پشت سر آنها هستم؛ بنابراين در مورد ستمى كه بر شما روا مى‌شود، نسبت به هر آنچه كه به دست مى‌آورند، از چيزهائى كه بر آنان چيره مى‌شوند و شما قادر به دفع آنها نيستيد؛ مگر آنكه به خدا و به من پناه بريد، شخصاً به خود من مراجعه كنيد و بدانيد كه به يارى خدا آن را چاره مى‌كنم و به حالت اول باز خواهم گرداند. انشاء الله.»
•
جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۱۱۶.
