معدودات (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معدودات:
(وَ اذْکُروا اللّٰهَ فی اَیّامٍ مَعْدوداتٍ) معدودات: به معنی «شمرده‌شده‌ها» و ریشه اصلی آن «عدد» است و هر چیزی که قابل شمارش باشد محدودیت آن چیز را می‌رساند،
چنان که
در آیه آمده است:
(اَیّامٍ مَعْدوداتٍ) یعنی روزهای معینی.
این
آیه برنامه
ذکر پروردگار را به دنبال مراسم
حج تعیین می‌کند و می‌گوید:
«و
خدا را
در روزهای معیّنی یاد کنید...»
آیه
مذکور تاکید برآن دارد که به جای تفاخرهای موهوم زمان
جاهلیت،
خدا را
در چند روز یاد کنند که حدّاقل آن دو روز (و حداکثر آن سه روز) است. این
ایّام به قرینه آیات سابق پس از مراسم
عید قربان است که طبعا روزهای ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ ماه خواهد بود. این
ایام در لسان
روایات ایّام تشریق نامیده شده است و چنان که از نامش پیداست ایّامی است روشنی‌بخش که روح و جان انسان
در پرتو آن مراسم عالی مذهبی روشن می‌شود.
به موردی از کاربرد
معدودات در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ اذْکُرواْ اللّهَ فی اَیّامٍ مَّعْدودَاتٍ فَمَن تَعَجَّلَ فی یَوْمَیْنِ فَلا اِثْمَ عَلَیْهِ وَ مَن تَاَخَّرَ فَلا اِثْمَ عَلَیْهِ لِمَنِ اتَّقَی وَ اتَّقواْ اللّهَ وَ اعْلَموا اَنَّکُمْ اِلَیْهِ تُحْشَرونَ) (و
خدا را
در روزهای معیّنی یاد کنید: روزهای ۱۱ و ۱۲ و ۱۳
ماه ذی‌حجّه و هر کس شتاب کند و
ذکر خدا را
در دو روز انجام دهد، باکی بر او نمی‌باشد و هر که تاخیر کند و سه روز انجام دهد نیز باکی بر او نیست؛ برای کسی که
تقوا پیشه کند و از مخالفت
فرمان خدا بپرهیزید و بدانید شما به سوی او
محشور خواهید شد!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید:
ایام معدودات همان
ایام تشریق یعنی یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ذی الحجة است. دلیل بر اینکه مراد
ایام بعد از دهه ذی الحجه است این است که حکم یادآوری
خدا در ایام معدودات را بعد از فراغ از بیان اعمال حج
ذکر فرمود و دلیل بر اینکه مراد سه روز بعد از دهه ذی‌الحجه است، این است که دنبالش می‌فرماید:
(فَمَنْ تَعَجَّلَ فی یَوْمَیْنِ... ) چون تعجیل
در دو روز وقتی فرض دارد که
ایام سه روز باشد، یک روز، روز کوچ باشد و
در دو روز هم عجله کند، این می‌شود سه روز و اتفاقا
در روایات هم
ایام معدودات به همین سه روز که گفتیم تفسیر شده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «معدودات»، ج۳، ص۱۱۵.
