معجزه (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معجزه نشان صدق مدعی
نبوت می باشد.
«معجز»
اسم فاعل از «
اعجاز »، و «ه» برای
مبالغه است.
تعریف‌های معجزه در اصطلاح متکلمان و اهل تفسیر عبارتند از:
۱. اثبات چیزی غیر عادی یا نفی چیزی عادی؛ در صورتی که
خارق العاده باشد و با ادعا مطابقت کند.
۲. معجزه آن است که مدعی منصبی از مناصب الهی آن را بیاورد که
خرق عادت باشد و دیگران از آوردن آن عاجز باشند.
۳. معجزه امری فراتر از
عادت است که در مقام
محاجه آورده می‌شود.
۴. معجزه عبارت است از امری خارج از
عادت که دلالت کند امری
ماوراء الطبیعه در طبیعت و امور مادی تصرف کرده است.
در مجموع، کاری
خارق العاده همراه با دعوی نبوت و
تحدی است؛ به طوری که عجز دیگران از انجام مانند آن، بر صدق دعوی
نبوت دلالت کند و حاکی از انجام آن کار به تایید الهی باشد. البته این کار
خارق العاده باید داعی به خیر و
سعادت باشد و مراد از آن نیز نه خودنمایی، بلکه فقط نشان دادن صدق مدعی
رسالت و نبوت باشد.
تفاوت معجزه و
کرامت ، در تحدی است که تحدی در
معجزه هست؛ ولی در کرامت نیست.
اندیشمندان میان کرامت و معجزات تفاوت گذاشته‌اند. کرامت در اصطلاح به کارهای
خارق‌العاده‌ای گفته می‌شود که از غیر پیامبران سر می‌زند و برای اثبات
نبوت نیست؛ اما معجزه هم همراه با ادعای نبوت است
امام خمینی در بیان تفاوت معجزه با سحر و شعبده می‌گوید، معجزه بدون آلات طبیعی صورت می‌گیرد؛ اما غیر معجزه، به آلات طبیعی نیاز دارد.
از سوی دیگر معجزات و کرامات با هدف بسط ربوبیت حق، صورت می‌گرفته، نه با قصد اظهار
قدرت شخصی، ازاین‌رو قصد انبیا (علیهم‌السّلام) در انجام معجزات، ظاهر ساختن ربوبیت حق در مظهر کامل و توجه دادن مردم به خداوند بوده است.
افزون بر آنکه معجزات تاثیر خارجی داشته، انبیاء (علیهم‌السّلام) به اذن خداوند، قدرت دارند موجوداتی را تحقق ببخشند یا هلاک کنند.
امام خمینی معجزه را دلیل صدق مدعی مقام نبوت می‌داند که بشر را به‌طرف هدایت دعوت می‌کند که بدون اذن الهی محقق نمی‌شود، برخلاف جادو، سحر و شعبده که مردم را گمراه می‌کنند. به اعتقاد ایشان ازآنجاکه در معجزه نوعی اظهار
ربوبیت وجود دارد، انبیای الهی (علیهم‌السّلام) جز در مواردی که مصلحت اقتضا کند، از اظهار معجزات امتناع می‌کردند.
امام خمینی دلالت معجزه را دارای مراتبی می‌داند و معتقد است معجزات فعلی، تنها برای عوام مردم و انسان‌ها ظاهربین است، اما برای عقلا و حکما، اتقان و استواری معجزات قولی مانند احکام و قوانین قرآن، بهترین دلیل است.
[۳] ایشان قرآن را بزرگ‌ترین معجزه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌داند، در عصر نزول قرآن، مردم شبه‌جزیره عربستان بسیار بدوی و عقب‌افتاده بودند درحالی‌که در قرآن حقایق و معارفی وجود دارد که در جهان آن روز نبوده است.
معجزه را به دو قسم «معجزه حسی» و «معجزه عقلی» تقسیم کرده‌اند.
معجزه حسی ؛
معجزه عقلی .
•
فرهنگ‌نامه علوم قرآن، برگرفته از مقاله «معجزه». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
