معالم القربة فی أحکام الحسبة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«
معالم القربة فی احکام الحسبة» تالیف ضياء الدين محمد بن محمد بن أحمد بن أبي زيد القرشي معروف به
ابن الإخوة (۷۲۹- ۶۴۸ ق) به
زبان عربی است که توسط محمد محمد محمود شعبان و صدیق احمد عیسی مطیعی تحقیق و تصحیح شده است. این اثر مشتمل بر بیان شرایط، وظایف و امور مختلف پیرامون
محتسب است.
کتاب مشتمل بر مقدمه تحقیق، مقدمه تالیف و متن کتاب در هفتاد باب است. هر یک از ابواب نیز مشتمل بر یک یا چند فصل است. در مقدمه تحقیقی کتاب به اهمیت و ارزش منصب
محتسب ، وظایف او و
تاریخ احتساب در زمانهای گوناگون و خصوصا در صدر
اسلام پرداخته شده است. اهمیت
نسخ خطی کتاب، روش و شیوه تحقیق،
امور حسبه در
صدر اسلام ، بیان و شرح
علم احتساب ،
حسبه و ارکان آن، اعمال و صفات
محتسب، محتسبون اولیه در بلاد عربی و
مصر از دیگر مطالب ذکر شده در مقدمه است. مولف نیز در مقدمه پیرامون موضوع کتاب و ابواب آن سخن میگوید و عناوین ابواب کتاب را ذکر مینماید.
محتسب به معنای
داروغه و کسی که مسئولیت حفظ نظم
شهر را برعهده دارد میگویند. انجام این امر مهم، ابعاد گوناگونی دارد که در این زمینه
احکام و مسائل گوناگونی بیان نمودهاند. به مجموع این امور و
احکام پیرامون منصب
حسبه،
علم احتساب گفته میشود. متن کتاب همانگونه که بیان شد پیرامون منصب
محتسب در هفتاد باب تالیف و تدوین گردیده است. مؤلف، عنوان هر باب را در ابتدا ذکر مینماید، وظایف
محتسب را در امور گوناگون بیان میکند و سپس در فصول متعدد به شرح و توضیح آن امر میپردازد. آن چه مؤلف در ابواب کتاب بیان میکند را میتوان مختصر در این امور دانست:
شرایط حسبه و وظیفه
محتسب،
حسبه و
آلات قمار ،
حسبه و
اهل ذمه ، برخورد
حسبه با امور فاسد،
حسبه و امور روزمره مردمان، برخورد
محتسب با شغلهای مختلف،
حسبه و
معاملات ،
حسبه و
بازار .
فهارس
آیات ،
اصطلاحات فقهی ،
اعلام ،
اماکن ، بلاد، کتب و محتویات در انتهای اثر آمده است. اختلاف نسخ و توضیح برخی الفاظ و اصطلاحات نیز در پاورقی ذکر شده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری
علوم اسلامی (نور).