مصونیت‌های سازمان‌های بین‌المللی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سازمان‌های بین‌المللی، دارای یک سری مزایا و مصونیت‌هایی هستند که مانع دخالت دولت‌ها در امور سازمان‌ها می‌شود.
مصونیت عبارت از حقی است که به موجب
قانون، دارندگان آن نسبت به کلیه اعمالی که در اجرای وظایف خود انجام می‌دهند از
تعقیب جزائی،
مدنی و
اداری در امان باشند و منظور از مزایا، اعطای امتیازاتی است که سایر مردم حق استفاده از آن را ندارند.
مصونیت‌هایی که سازمان‌های بین‌المللی، از آن برخوردارند انواعی دارد که برخی از آن موارد بدین قرارند:
منظور از این مصونیت این است که اعضای هیات‌های نمایندگی، از حیطۀ قدرت اجرایی کشور پذیرنده، خارج باشند. در حقیقت
مصونیت دیپلماتیک را باید به ضرر کشور و حاکمیت داخلی کشورها و تعطیل کردن قانون داخلی، به نفع یک
قاعده بین‌المللی دانست.
ماده ۳۰،
راجع به نمایندگی دولت‌ها در روابط خود با سازمان‌های بین‌المللی می‌گوید. «رئیس ماموریت و کارمندان دیپلماتیک ماموریت، از مصونیت تعقیب جزائی در دولت پذیرنده برخوردار خواهند بود.» مگر در دعاوی زیر:
ا) دعاوی مربوط به اموال خصوصی غیر منقول که در خاک دولت پذیرنده است مگر اینکه این اموال برای مقاصد ماموریتی در تصرف هیات دیپلماتیک باشد.
ب) در دعاوی راجع به ما ترکی که در آن افراد مزبور به طور خصوصی و نه به نام دولت، وصی و امین ترکه منصوب شده‌اند.
ج) دعاوی راجع به فعالیت‌های حرفه‌ای و تجاری از هر نوع که خارج از حیطۀ وظایف افراد هیات دیپلماتیک باشد.
د) یکی دیگر از مصونیت‌های سازمان‌های بین‌المللی که در ماده ۲،
آمده است که «اموال» و دارایی
سازمان ملل متحد در هر کجا که واقع شده باشد و در دست هر کس که باشد از هر گونه
تعقیب قضایی مصونیت خواهد داشت مگر اینکه در هر مورد خاص این مصونیت سلب شده باشد. این مصونیت تا حدی است که حتی اگر از دادگاهی حکم صادر شده باشد نمی‌توان حکم را بر علیه سازمان‌های بین‌المللی اجرا نمود.
دولت‌ها علاوه بر اینکه حق دخالت در مورد اموال سازمان‌های دیگر ندارند، بلکه بر اساس قراردادهای بین‌المللی حفظ امنیت این اماکن و اموال نیز به عهدۀ دولت‌ها می‌باشد. و به همین علت ماده ۲۳،
می‌گوید:
«مامورین دولت پذیرنده، جز با رضایت رئیس هیات، حق ورود به آن‌ها را ندارند. و اموال و وسایل نقلیۀ این سازمان‌ها و هیات‌ها، مصون از تفتیش و مصادره می‌باشند.
طبق گزارش
کمیسیون حقوق بین‌الملل در سال ۱۹۹۱ بایگانی سازمان‌های بین‌المللی، و کلا تمامی اسناد متعلق به آن‌ها و یا اسنادی که توسط این سازمان‌ها نگهداری می‌شود در هر کجا که باشد از تعرض مصون است. بایگانی شامل تمام اوراق، اسناد، مکاتبات، کتب، فیلم، نوارهای صوتی، دیسک‌های کامپیوتری، پرونده‌ها، دفاتر ثبت سازمان بین‌المللی، رمز، کد و محل‌های نگهدارنده می‌باشد.
دولت‌های پذیرنده سازمان‌ها و هیات‌های دیپلماتیک حق توقیف و تعرض نسبت به آن‌ها را ندارند، و باید با آن‌ها رفتار محترمانه‌ای که در شان آن‌ها باشد، داشته باشند. و باید کلیه اقدامات را برای مصونیت از تعرض آن‌ها، بعمل آورند.
سازمان‌های بین‌المللی، حق اعطای
پناهندگی به افرادی که بر علیه آن‌ها حکم جزائی صادر شده است را ندارند. ولی اعضای این سازمان‌ها و هیات‌های دیپلماتیک حق پناهندگی دارند چرا که این افراد اساساً مصونیت دارند. در ادامه به مزایای سازمان‌های بین‌المللی اشاره می‌شود.
اعطای مصونیت به سازمان‌ها و هیات‌های نمایندگی آن‌ها، بدین معنی نیست که هر کاری که دلشان خواست می‌توانند بکنند، بلکه در صورتی که این افراد، مرتکب اعمال خلاف و از حدود وظایفشان تجاوز نمایند. این مصونیت توسط سازمان‌های بین‌المللی سلب خواهد شد، البته باید سلب مصونیت بطور صریح و روشن اعلام شود.
۱-
معافیت از عوارض و مالیات‌ها.
۲-
معافیت از حقوق گمرکی و بازرسی.
۳-
معافیت از مقررات بیمه‌های اجتماعی.
۴-
معافیت از خدمات شخصی که دولت پذیرنده حق ندارد از اعضای این هیات‌ها خدمات شخصی مثل سربازی یا... بخواهد.
(۱) موسی‌زاده، رضا، سازمان‌های بین‌المللی، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۲، چاپ سوم، ص۴۰.
(۲) آقایی، داوود، سازمان‌های بین‌المللی، تهران، نسل نیکان، ۱۳۸۲، چاپ اول، ص۱۵.
(۳) رضیائی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، انتشارات کتابخانه گنج دانش، ص۹۰۹.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «مصونیت‌های سازمان‌های بین‌المللی»، تاریخ بازیابی:۱۴۰۰/۰۱/۲۲.
