مصحف سمرقندی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مصحف سمرقندی به
مصحف منسوب به خط
خلیفه سوم اطلاق می‌شود.
مصحف سمرقندی، به عثمان منسوب است. گویا
امیر تیمور گورکانی (م ۸۰۷ ق) قطعاتی از
آیات قرآن منسوب به خط عثمان را همراه خود از
شام به
سمرقند می‌برد که پس از
مرگ وی بر سر قبرش می‌گذارند. بعد این
مصحف به جامع عبیدالله الاحمر (خواجه احرار
سمرقند) منتقل می‌شود. سپس حاکم ترکستان آن را به پطرزبورگ منتقل می‌کند و در کتابخانه انستیتو باستان شناسی نگهداری می‌شود. این نسخه در آن جا به نام «
مصحف سمرقندی» معروف، و شایع می‌شود که همان
مصحفی است که عثمان روی آن کشته شد و آثار خون وی بر آن مانده است؛ لذا مردم در روزهای معینی آن را
زیارت می‌کردند.
در
سال ۱۹۰۴ م اداره سانسور پطروگراد (لنین گراد) به پروفسور ن. پاکراوسکی مدیر انستیتو باستان شناسی پطروگراد اجازه چاپ پنجاه نسخه از آن را داد. به موجب این اجازه، کپی لیتوگرافی آن توسط ماسکیموف. س. ن تهیه شد. ۲۵ نسخه به ممالک اسلامی و بعضی از مستشرقان اهدا و ۲۵ نسخه دیگر هر یک به بهای پانصد روبل (طلا) فروخته شد. نسخه‌ای از آن را
ناصرالدین شاه در یک مخزن بزرگ در کتابخانه سلطنتی نگاه داشت و نسخه دیگری از آن در سال ۱۳۴۱ به کتابخانه مجلس شورای ملی عرضه شد که گویا باز برای کتابخانه سلطنتی خریداری شده باشد.
این
مصحف پس از
انقلاب شوروی در سال ۱۹۱۸ م با تشریفات نظامی به اداره «نظارت دینی»، و پنج سال بعد (۱۹۲۳م) به
سمرقند منتقل شد. اکنون
قرآن مزبور به کتابخانه انستیتو شرق شناسی فرهنگستان علوم جمهوری ازبکستان (ظ تاشکند) منتقل شده است. این یک نمونه خوب از آن
مصاحفی است که به خط عثمان نسبت داده‌اند. این
مصحف به خط حیری - کوفی است؛ اما نقطه و اعراب ندارد. رسم الخط بسیار قدیمی است؛ اما نه به آن حد که به زمان عثمان برسد. بعضی جاها «الف» میان کلمه را ندارد؛ مثل «راحمین»؛ ولی در «قالوا» الف وسط و آخر و «واو» را دارد.
فرهنگ‌نامه علوم قرآن، برگرفته از مقاله«مصحف سمرقندی».
