• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مسلم بن حجاج نیشابوری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: مسلم بن حجاج قشیری (اندیشه‌قم).

ابوالحسین مسلم بن حجاج قشیری نیشابوری (۲۰۴-۲۶۱ق)، از حافظان حدیث و فردی موثق نزد اهل‌سنت بود. وی از محدثان مشهور اهل‌سنت و نویسنده کتاب صحیح مسلم، یکی از صحاح سته بود.


ابوالحسین مسلم بن حجاج بن مسلم قشیری نیشابوری، در سال ۲۰۴ق
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۲۵.    
یا ۲۰۶ق در نیشابور زاده شد.
[۲] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۱۹۵.    
در محله رمجار این شهر سکونت داشت و در محله «خان محمش» تجارت می‌کرد. مهم‌ترین منبع درآمد او از زمین زراعتی بود که در یکی از روستاهای نیشابور به نام استوا قرار داشت.
[۳] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۰۰.
قشیری در کنار تجارت به تحصیل علم مشغول بود و اولین بار در سال ۲۱۸ق حدیث آموخت.
[۴] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۲۵.    
او در طلب آن به مناطقی چون عراق، حجاز و شام سفر کرد. بارها به بغداد رفت که آخرین آن در سال ۲۵۷ق بود.
[۵] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۱۰۱.    


مسلم در این راه از یحیی بن یحیی، احمد بن حنبل، قعنبی، شیبان بن فروخ، اسحاق بن راهویه و بخاری کسب علم کرد. محمد بن عبدالوهاب فراء، احمد بن مبارک مستملی، صالح بن محمد بن جزره و عبدالرحمان بن ابی حاتم از شاگردان مسلم هستند.
[۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۰، ص۱۸۳.    
زمانی که بخاری به نیشابور رفت، مسلم که از شاگردان محمد بن یحیی ذهلی، عالم طراز اول نیشابور بود، به حلقه درس او پیوست، ولی به خاطر مشکلات بخاری و نارضایتی ذهلی از بخاری موجب شد تا ذهلی مسلم را از مجلس درس خود اخراج کند. از این‌رو، پس از اخراج بخاری از این شهر، مسلم نیز با او همراه شد،
[۷] نجمی، محمدصادق، سیری در صحیحین، ص۵ـ ۷۳.
اما روشن نیست که تا کجا بخاری را همراهی کرده است.

بیشتر رجال‌شناسان سنی، مسلم را از حافظان حدیث و فردی موثق توصیف کرده‌اند.
[۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۰، ص۱۸۵.    
برخی منتقدان هم ایراداتی بر او وارد می‌دانند.
[۹] نجمی، محمدصادق، سیری در صحیحین، ص۵ـ ۷۳.
گفته شده که مسلم کتاب صحیح خود را به ابوزرعه عرضه داشت. او پس از مطالعه خشمگین شد و گفت که اسم کتابش را صحیح گذاشته، ولی مطابق نظرات بدعت‌گذاران نوشته اشت.
[۱۰] زید بن علی، مسند الامام زید، ص۱۵.    


به هر حال مسلم در سال ۲۶۱ق در نیشابور درگذشت.
[۱۱] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۱۹۵.    


تالیفات او که با برخی آثار بخاری تشابه اسمی دارد و به همین‌جهت برخی از رجالیون آنها را به هر دو نسبت داده‌اند، عبارت‌اند از: المسند الکبیر الجامع الکبیر الاسامی و الکنی المسند الصحیح التمییز العلل الوحدان الافراد الاقران سؤالات احمد بن حنبل الانتفاع باُهُب السباع حدیث عمرو بن شعیب مشایخ مالک بن انس مشایخ الثوری مشایخ شعبه ذکر من لیس له الا راو واحد من رواة الحدیث المخضرمین اولاد الصحابه فمن بعد هم من المحدثین ذکر اوهام المحدثین تفصیل السنین طبقات التابعین افراد الشامیین من الحدیث عن الرسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) المعمر
[۱۲] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۰۰.
رباعیات طبقات الرواة رجال صحیح مسلم بن حجاج
[۱۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۳۲.    
[۱۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۸۸.
التاریخ الصحیح الاوحاد المفرد
[۱۵] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۸۲.    
الاخوه
[۱۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۳۸۷.    
و رجال عروة بن الزبیر و جماعة من التابعین و غیرهم. گفتنی است برخی از این تالیفات با شکل‌های متعدد آمده‌اند همانند المفرد =الافراد، الوحدان = الوجدان و العلل=العوالی.
[۱۷] کحاله، عمررضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ص۷۸۵.
[۱۸] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۸، ص۸۵.    
[۱۹] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۲، ص۱۷۱.    
[۲۰] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۳.    
[۲۱] ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۸، ص۱۸۲.    
[۲۲] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۳۷۵.    
[۲۳] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ص۲۶۴.    
[۲۴] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۳، ص۳۳.    


۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۲۵.    
۲. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۱۹۵.    
۳. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۰۰.
۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۲۵.    
۵. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۱۰۱.    
۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۰، ص۱۸۳.    
۷. ↑ نجمی، محمدصادق، سیری در صحیحین، ص۵ـ ۷۳.
۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۰، ص۱۸۵.    
۹. ↑ نجمی، محمدصادق، سیری در صحیحین، ص۵ـ ۷۳.
۱۰. ↑ زید بن علی، مسند الامام زید، ص۱۵.    
۱۱. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۱۹۵.    
۱۲. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۰۰.
۱۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۳۲.    
۱۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۸۸.
۱۵. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۸۲.    
۱۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۳۸۷.    
۱۷. ↑ کحاله، عمررضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ص۷۸۵.
۱۸. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۸، ص۸۵.    
۱۹. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۲، ص۱۷۱.    
۲۰. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۳.    
۲۱. ↑ ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۸، ص۱۸۲.    
۲۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۳۷۵.    
۲۳. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ص۲۶۴.    
۲۴. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۳، ص۳۳.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۶۲، برگرفته از مقاله «مسلم قشیری».


رده‌های این صفحه : حافظان حدیث اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | درگذشتگان سال 261 (قمری) | راویان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | زادگان سال 204 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری) | محدثان اهل‌سنت قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار