مسجد الثنایا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مسجد الثنایا در دامنه
کوه احد قرار دارد.
مسجد ثنایا، به نام مبارک
دندان های شکسته
پیامبر(صلی الله علیه وآله) در
غزوه احد است.
مسجد الثنایا در دامنه
کوه احد و پیش از شِعب واقع شده و در فاصله پانصد قدمی
مقبرة الشهدا بوده است. مسجد الثنایا دارای
صحن کوچک و
گنبدی است، این مسجد بالاتر از
بقعه حمزه، در
شمال آن واقع است.
این مسجد در محلی ساخته شده که
عتبة بن ابی وقاص دندان مبارک
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) را شکست. اکنون مسجدی بالاتر از مقبره حمزه، در ابتدای م
حله احد ـ که امتداد محله در داخل
شعب است ـ وجود دارد. به نظر می رسد همان مسجد ثنایا باشد. با این حال، پس از تخریب این مسجد بعید است که کسی جرأت بازسازی آن را یافته باشد. بنابر این، باید گفت مسجد یاد شده از میان رفته است.
میرزا محمد مهندس در سال ۱۲۹۴ نوشته است: به فاصله سه ربع ساعت از
مدینه،
مرقد حضرت حمزه سید الشهدا است و در شمالش به بُعد پانصد قدم، تقریباً محل صدمه خوردن دندان مبارک حضرت
رسول الله و در هشتصد و شانزده قدمی مقبره
حضرت حمزه، در انتهای درّه مسجدی است که حضرت رسول الله در روز احد در حالت
جراحت و به تنهایی در این مکانی که مسجد است
نماز خوانده اند.
حضرت صادق به
عقبة بن خالد فرمودند که در این مسجد نماز بخوان.
سخن امام صادق(علیه السلام) چنین است: فَإِذَا قَضَیْتَ هَذَا الْجَانِبَ أَتَیْتَ جَانِبَ أُحُد فَبَدَأْتَ بِالْمَسْجِدِ الَّذِی
دُونَ الْحَرَّةِ فَصَلَّیْتَ فِیهِ ثُمَّ مَرَرْتَ بِقَبْرِ حَمْزَةَ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَسَلَّمْتَ عَلَیْهِ ثُمَّ مَرَرْتَ بِقُبُورِ الشُّهَدَاءِ فَقُمْتَ عِنْدَهُمْ فَقُلْتَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا أَهْلَ الدِّیَارِ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ إِنَّا بِکُمْ لاحِقُونَ ثُمَّ تَأْتِی الْمَسْجِدَ الَّذِی کَانَ فِی الْمَکَانِ الْوَاسِعِ إِلَی جَنْبِ الْجَبَلِ عَنْ یَمِینِکَ حِینَ تَدْخُلُ أُحُداً فَتُصَلِّی فِیهِ فَعِنْدَهُ خَرَجَ النَّبِیُّ(صلی الله علیه وآله) إِلَی أُحُد حِینَ لَقِیَ الْمُشْرِکِینَ فَلَمْ یَبْرَحُوا حَتَّی حَضَرَتِ الصَّلاةُ فَصَلَّی فِیهِ ثُمَّ مُرَّ أَیْضاً حَتَّی تَرْجِعَ فَتُصَلِّیَ عِنْدَ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ مَا کَتَبَ اللَّهُ لَکَ.
مسجد نخست، که
دون الحرّه از آن یاد شده، باید یکی از دو مسجدی باشد که در راه اُحد است؛
مسجد الدرع یا
مسجد المستراح. اما مسجد دیگری که در کنار
کوه دست راست به عنوان محلّ نماز خواندن
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) از آن یاد شده، جایی جز
مسجد فسح، که شرح آن گذشت، نیست. مردم به این مسجد رفت و آمد داشته اند.
در جستجویی که
مؤلف در روز شنبه ۲۵
ذی القعده ۱۴۱۶ (۵
فروردین ماه ۱۳۷۵ ش) از منطقه احد داشت، روشن شد که در حال حاضر مسجدی با نام مسجد الثنای وجود ندارد یا به هر حال ما آن را نیافتیم. این در حالی است که تصویر مخروبه آن در برخی از کتابها موجود است. در قسمت شمالی مقبرة الشهداء، در
حارّه یا
محله احد، چند
مسجد هست؛ یکی از آنها که تقریباً در شمال شرقی
مزار حمزه با زاویه بسیار کم قرار دارد و در پانصد قدمی مقبرة الشهداء می شود،
مسجد السطحی است. امید داشتیم که این مسجد همان مسجد ثنایا باشد، اما کسی از محلی ها نتوانست کمک کند.
مسجد الرداده با فاصله بیشتر و مسجدی نیز که تابلوی آن شکسته بود و گویا نامش
مسجدالموت بود، در بخش شمال شرقی مقبره وجود داشت.
آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۷۴-۳۷۵، رسول جعفریان.
