مستند دینی پیاده‌روی اربعین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زیارت قبور اولیای دین و به خصوص
معصومین (علیهم‌السّلام) مورد سفارش پیشوایان دین است. در این میان، سفارش ویژه بر
زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) شده است. از جمله، زیارت
سیدالشهداء در سالروز
اربعین حسینی است. در این مقاله مستند دینی پیاده‌روی برای زیارت امام حسین (
علیه
السّلام)، بررسی شده است.
زیارت قبور اولیای دین و به خصوص معصومان (علیهم
السّلام) مورد سفارش پیشوایان دین است. در این میان، سفارش ویژه بر
زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) شده است. از جمله، زیارت سیدالشهداء در سالروز
اربعین حسینی است که در
روایت امام صادق و
امام عسکری (علیه‌السلام)، بدان سخن رفته است.
سالیان زیادی است که
شیعیان در ایام اربعین حسینی با پای پیاده به
زیارت آن حضرت مشرف می‌شوند. این مساله با همه بازتاب‌های مثبتی که به همراه دارد، گاهی شبه‌هایی را نیز به دنبال داشته است. از جمله آنکه آیا به‌طور کلی دلیلی بر استحباب زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده، از سوی شرع مقدس وجود دارد؟ این نوشتار به دنبال پاسخ از این
شبهه است.
در منابع حدیثی امامیه روایات فراوانی وجود دارد که زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده را تایید و بدان ترغیب نموده است. بر اساس دسته‌ای از روایات، هر قدمی که در مسیر زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) برداشته می‌شود دارای
اجر و
پاداش است. عنوان «قدم برداشتن» نیز مصداق واضحی برای سفر پیاده است.
تعدادی دیگر از این
روایات به‌طور صریح از این موضوع یاد نمودند. این روایات با عباراتی مانند: مَنْ اَتَی قَبْرَ الْحُسَینِ (
علیه
السّلام) مَاشِیاً، به چشم می‌خورند. واژه «مَاشِیاً» صراحت در تاکید بر این امر دارد.
مجموع این روایات مستند قابل قبولی برای جنبه شرعی زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده در ایامی مانند اربعین حسینی است.
برخی از روایات نیز به ذکر پیاده روی در حالت خاص برای امام حسین (
علیه
السّلام) می‌پردازد و یا پیاده روی برای زیارت دیگر معصومان (علیهم
السّلام) را ترغیب می‌نماید.
همچنین جنبه‌های دیگری از جمله احیای امر
اهل بیت و... نیز می‌تواند در جنبه شرعی این پیاده‌روی دخیل باشد؛ زیرا زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده، مصداق بارز احیاء امر اهل بیت (علیهم
السّلام) است که در احادیث
ائمه (علیهم‌السّلام) بر آن تاکید شده است.
مشروح پاسخ از شبهه فوق را با استناد به سه محور ذیل ارائه می‌کنیم.
مستند اول پیرامون مشروعیت زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده، احادیث اهل بیت (علیهم
السّلام) است. مجموع این روایات، همانطور که خواهید دید، حجم گسترده‌ای دارد، به همین دلیل این مجموعه می‌تواند مستند قابل قبولی برای مشروعیت این امر به شمار رود.
در ادامه مشروح این گزارش‌ها، از منابع حدیثی امامیه تقدیم می‌گردد:
دسته نخست روایاتی است که ثواب هر قدم پیاده برای زیارت حضرت امام حسین (
علیه
السّلام) را بیان می‌کند؛ بر اساس این دسته از روایات، هر قدمی که در مسیر زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) برداشته می‌شود دارای اجر و پاداش است. باید دانست واضح‌ترین مصداق واژه «خُطْوَةً» و مشتقاتش که در این مجموعه روایات به کار گرفته شده است، پیاده‌روی است. از همین‌جا نتیجه حاصل می‌شود که زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده به‌طور مطلق، از جمله در ایام اربعین مطابق مضمون این دست روایات، مطلوب است.
در این مجموعه پاداش‌های متنوعی برای هر قدمی را که زائر بر می‌دارد، در نظر گرفته شده است. و این اختلافات می‌تواند به جهت اختلاف مراتب معرفت زائر و اموری از این قبیل باشد.
این روایات در منابع گوناگون از جمله در دو منبع کهن،
کامل الزیارات و
ثواب الاعمال، انعکاس دارند. در این بخش چند روایت از این مجموعه گزارش‌ها ارائه می‌گردد:
الحارث بن المغیرة از امام صادق
علیه
السلام: فاذا هم الرجل بزیارته... فاذا خطا محوها اَبِی ره قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَینِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ عنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَلَائِکَةً مُوَکَّلِینَ بِقَبْرِ الْحُسَینِ ع فَاِذَا هَمَّ الرَّجُلُ بِزِیارَتِهِ اَعْطَاهُمْ ذُنُوبَهُ فَاِذَا خَطَا مَحَوْهَا ثُمَّ اِذَا خَطَا ضَاعَفُوا لَهُ حَسَنَاتِهِ فَمَا تَزَالُ حَسَنَاتُهُ تُضَاعَفُ حَتَّی تُوجِبَ لَهُ الْجَنَّةَ...
امام صادق (
علیه
السّلام) فرمود: به راستی
خداوند متعال فرشتگانی را بر مزار امام حسین (
علیه
السّلام) گمارده است پس هنگامی که کسی قصد زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) کند، خداوند
گناهان او را به آن فرشتگان می‌دهد و چون آن فرد گام بر می‌دارد، فرشتگان گناهانش را پاک نمایند و چون دیگر بار گام بردارد، حسناتش را دو چندان کنند و پیوسته بر حسناتش بیفزایند تا
بهشت بر او واجب گردد.
علامه مجلسی اول در مورد این روایت می‌نویسد: وفی القوی، عن الحرث بن المغیرة عن ابی عبدالله جعفر بن محمد الصادق (علیهما
السّلام) قال: ان لله ملائکة موکلین بقبر الحسین
علیه السلام، فاذا هم الرجل بزیارته فاغتسل ناداه محمد (صلیالله
علیهوآله
وسلّم)
وسلم: یا وفد الله ابشروا بمرافقتی فی الجنة، وناداه امیر - المؤمنین (
علیه
السّلام): انا ضامن لقضاء حوائجکم ودفع البلاء عنکم فی الدنیا والآخرة، ثمَّ اکتنفهم النبی (صلیالله
علیهوآله
وسلّم)
وسلم وعلی (
علیه
السّلام) عن ایمانهم وعن شمائلهم حتی ینصرفوا الی اهالیهم.
ابان بن تغلب از امام صادق (
علیه
السّلام): من زار الحسین (
علیه
السّلام) کتب الله له بکل خطوة...
حَدَّثَنِی اَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَحِمَهُمُ اللَّهُ جَمِیعاً عَنِ الْحُسَینِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِی بْنِ السُّحْتِ الْخَزَّازِ قَالَ حَدَّثَنَا حَفْصٌ الْمُزَنِی عَنْ عُمَرَ بْنِ بَیاضٍ عَنْ اَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ: قَالَ لِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ... مَنْ زَارَ الْحُسَینَ (
علیه
السّلام) کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ سَیئَة.
ابان بن تغلب می‌گوید: امام صادق (
علیه
السّلام) فرمود: ... هر که امام حسین (
علیه
السّلام) را زیارت کند، خداوند متعال در ازای هر قدم یک
حسنه برای او می‌نویسد و در برابر هر قدمی که بر می‌دارد یک
گناه از او محو می‌کند.
عبدالله بن مسکان از امام صادق (
علیه
السّلام): ویکتب له بکل خطوة خطاها
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیرِی عَنْ اَبِیهِ عَنْ عَلِی بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ
سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْاَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَینَ (
علیه
السّلام) مِنْ شِیعَتِنَا لَمْ یرْجِعْ حَتَّی یغْفَرَ لَهُ کُلُّ ذَنْبٍ وَ یکْتَبَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ خَطَاهَا وَ کُلِّ یدٍ رَفَعَتْهَا دَابَّتُهُ اَلْفُ حَسَنَةٍ وَ مُحِی عَنْهُ اَلْفُ سَیئَةٍ وَ تُرْفَعُ لَهُ اَلْفُ دَرَجَةٍ.
عبدالله بن مسکان از امام صادق (
علیه
السّلام) نقل می‌کند: هر یک از
شیعیان ما که امام حسین (
علیه
السّلام) را زیارت کند، پیش از آنکه برگردد، تمام گناهانش آمرزیده می‌شود و در ازای هر قدمی که بر می‌دارد و هر دستی که دابه (سواری) او بالا می‌برد، هزار ثواب نوشته می‌شود و هزار گناه از او پاک شده و هزار درجه به او داده می‌شود.
قدامة بن مالک از امام صادق (
علیه
السلام): من زار الحسین محتسبا... یکتب له بکل خطوة حجة
حَدَّثَنِی اَبِی وَ عَلِی بْنُ الْحُسَینِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یحْیی الْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ
سُلَیمَانَ النَّیسَابُورِی قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ الْیمَانِی عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یونُسَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ (عَبْدِ الرَّحْمَنِ) عَنْ قُدَامَةَ بْنِ ملک (مَالِکٍ) عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَینَ مُحْتَسِباً لَا اَشَراً وَ لَا بَطَراً وَ لَا رِیاءً وَ لَا سُمْعَةً مُحِّصَتْ عَنْهُ ذُنُوبُهُ کَمَا یمَحَّصُ الثَّوْبُ بِالْمَاءِ فَلَا یبْقَی
عَلَیهِ دَنَسٌ وَ یکْتَبُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حِجَّةٌ وَ کُلِّ مَا رَفَعَ قَدَماً عُمْرَةٌ.
قدامه بن مالک از امام صادق (
علیه
السّلام) نقل می‌کند: کسی که به امید اجر و ثواب و نه از روی تکبر و ریاء، به زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) برود، گناهانش پاک می‌شود همانطور که لباس بوسیله آب پاک می‌گردد و در ازای هر قدمی که بر می‌دارد، ثواب یک
حج به او داده می‌شود و هر گاه قدمش را از روی زمین بلند می‌کند، ثواب یک
عمره به او برایش نوشته می‌شود.
بشیر الدهان از امام صادق (
علیه
السّلام): فله اذا خرج من اهله باول خطوة مغفرة لذنوبه...
اَبِی ره قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَینِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اِنَّ الرَّجُلَ لَیخْرُجُ اِلَی قَبْرِ الْحُسَینِ ع فَلَهُ اِذَا خَرَجَ مِنْ اَهْلِهِ بِاَوَّلِ خُطْوَةٍ مَغْفِرَةٌ لِذُنُوبِهِ ثُمَّ لَمْ یزَلْ یقَدَّسُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَتَّی یاْتِیهُ فَاِذَا اَتَاهُ نَاجَاهُ اللَّهُ فَقَالَ عَبْدِی سَلْنِی اُعْطِک.
بشیر دهان می‌گوید: امام صادق (
علیه
السّلام) فرمود: همانا فردی به قصد زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) از خانه‌اش خارج می‌شود، پس برای او در اولین گامی که بر می‌دارد، بخشش گناهانش خواهد بود سپس پیوسته به هر قدمی تقدیس می‌شود تا آنکه نزد آن حضرت می‌رود، در این هنگام خداوند متعال به او می‌فرماید: بنده من؛ از من بخواه تا به تو بدهم.
حَدَّثَنِی اَبُو الْقَاسِمِ عَنْ اَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ
علیه السلام قَالَ اِنَّ الرَّجُلَ لَیَخْرُجُ اِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ
علیه السلام...
سدیر صیرفی از
امام باقر (علیه‌السّلام): ما اتاه عبده فخطا خطوة...
حَدَّثَنِی اَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیرِی عَنْ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الْبَرْقِی عَنْ اَبِیهِ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الْحُسَینِ بْنِ الْحَکَمِ النَّخَعِی عَنْ اَبِی حَمَّادٍ الْاَعْرَابِی عَنْ سَدِیرٍ الصَّیرَفِی قَالَ: کُنَّا عِنْدَ اَبِی جَعْفَرٍ (
علیه
السّلام) فَذَکَرَ فَتًی قَبْرَ الْحُسَینِ (
علیه
السّلام) فَقَالَ لَهُ اَبُو جَعْفَرٍ (
علیه
السّلام) مَا اَتَاهُ عَبْدٌ فَخَطَا خُطْوَةً اِلَّا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَسَنَةً وَ حَطَّ عَنْهُ سَیئَةً.
سدیر صیرفی می‌گوید: نزد امام باقر (
علیه
السّلام) بودیم، جوانی سخن از قبر امام حسین (
علیه
السّلام) به میان آورد، امام (
علیه
السّلام) فرمود: بنده‌ای به زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) نمی‌رود و قدمی بر نمی‌دارد مگر آنکه خداوند متعال برای او یک حسنه نوشته و یک گناه از او پاک می‌کند.
ابان بن تغلب از امام صادق (
علیه
السّلام): من زار الحسین (
علیه
السّلام) کتب الله له بکل خطوة حسنة...
حدثنی ابی ومحمد بن الحسن رحمهم الله جمیعا، عن الحسین بن سعید، قال: حدثنا علی بن السخت الخزاز، قال: حدثنا حفص المزنی، عن عمر بن بیاض، عن ابان بن تغلب، قال: قال لی جعفر ابن محمد: یا ابان متی عهدک بقبر الحسین (
علیه
السّلام)، قلت: لا والله یا بن رسول الله مالی به عهد منذ حین، فقال: سبحان الله العظیم وانت من رؤوسا الشیعة تترک زیارة الحسین (
علیه
السّلام) لا تزوره، من زار الحسین (
علیه
السّلام) کتب الله له بکل خطوة حسنة ومحی عنه بکل خطوة سیئة وغفر له ما تقدم من ذنبه وما تاخر، یا ابان لقد قتل الحسین (
علیه
السّلام) فهبط علی قبره سبعون الف ملک شعث غبر، یبکون
علیه وینوحون
علیه الی یوم القیامة.
ابان بن تغلب گوید: امام صادق (
علیه
السّلام) به من فرمود‌ای ابان، آخرین بار کی به زیارت قبر امام حسین (
علیه
السّلام) رفتی؟ گفت: قسم به خدا ای پسر رسول خدا (صلیالله
علیهوآله
وسلّم) مدت طولانی است که به زیارت حضرت نرفته‌ام! فرمودند: سبحان الله العظیم! تو که از روسای شیعیان هستی زیارت امام حسین را ترک می‌کنی و حضرت را زیارت نمی‌کنی؟! هر کس حسین (
علیه
السّلام) را زیارت کند
خدا برای او در مقابل هر قدم حسنه‌ای نوشته و به هر قدم یک سیئه را پاک می‌کند و گناهان گذشته و آینده او را می‌آمرزد؛ ای ابان حسین (
علیه
السّلام) کشته شد پس هفتاد هزار ملک آشفته و غبار آلود بر کنار قبر او فرود آمده و تا
روز قیامت بر او
گریه و
نوحه می‌کنند!
این دسته از روایات به زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده ترغیب می‌کند. دلالت و گویایی این سری روایات بقدری روشن است که مجالی برای توضیح نمی‌گذارد. به همین دلیل، این دسته روایات به نوبه خود دلیل قابل قبولی برای جواز زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پیاده، از جمله در ایام اربعین حسینی به شمار می‌روند.
مطابق این روایات، زائر پیاده اجر فراوان دارد. کسب یک ثواب، هزار ثواب، پاک شدن یک گناه یا ده‌ها گناه، نمونه‌هایی از این ثواب‌هاست. باید توجه داشت اختلاف ثواب‌ها می‌تواند به جهت اختلاف مراتب معرفت زائر و اموری از این دست باشد. هر‌اندازه معرفت زائر بیشتر باشد، زیارت او از کیفیت بـهتری بـرخوردار است و به‌طور طبیعی پاداش بـیشتری خواهد داشت به همین دلیل مـمکن است یک زائر با زیارتش یک ثواب کسب کند و دیگری ده یا هزار ثواب و یا بیشتر ببرد.
این گروه روایات در منابع گوناگون
امامیه از جمله دو منبع متقدم «کامل الزیارت»
ابن‌قولویه (رحمةالله
علیه) و «ثواب الاعمال»
شیخ صدوق (رحمةالله
علیه) و همچنین دیگر کتب باز تاب دارد. در ادامه تعداد چند روایت از این مجموعه گزار‌ها تقدیم می‌گردد:
روایت یکم: ابو الصامت از امام صادق (
علیه
السّلام): من اتی قبر الحسین ماشیا...
حَدَّثَنِی عَلِی بْنُ الْحُسَینِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیهِ وَ جَمَاعَةٌ رَحِمَهُمُ اللَّهُ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ جَابِرٍ الْمَکْفُوفِ عَنْ اَبِی الصَّامِتِ قَالَ سَمِعْتُ اَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ هُوَ یقُولُ مَنْ اَتَی قَبْرَ الْحُسَینِ (
علیه
السّلام) مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ اَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ اَلْفَ سَیئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ اَلْفَ دَرَجَةٍ…
ابوصامت می‌گوید: از امام صادق (
علیه
السّلام) شندیم که فرمود: کسی که با پای پیاده به زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) برود، خداوند در ازای هر قدمی که بر می‌دارد، هزار ثواب برای او می‌نویسد و هزار گناه از او محو می‌کند و هزار درجه به او می‌دهد.
روایت دوم: علی بن میمون الصائغ از امام صادق (
علیه
السّلام): من اتاه ماشیا کتب الله له بکل خطوة...
حَدَّثَنِی اَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ عَنِ الْحُسَینِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ اَبَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اُورَمَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ عَلِی بْنِ مَیمُونٍ الصَّائِغِ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یا عَلِی زُرِ الْحُسَینَ وَ لَا تَدَعْهُ قَالَ قُلْتُ مَا لِمَنْ اَتَاهُ مِنَ الثَّوَابِ قَالَ مَنْ اَتَاهُ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَی عَنْهُ سَیئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً، فاذا اتاه وکل الله به ملکین یکتبان ما خرج من فیه من خیر ولا یکتبان ما یخرج من فیه من شر ولا غیر ذلک، فاذا انصرف ودعوه وقالوا: یا ولی الله مغفورا لک، انت من حزب الله وحزب رسوله وحزب اهل بیت رسوله، والله لا تری النار بعینک ابدا، ولا تراک ولا تطعمک ابدا.
علی بن میمون از امام صادق (
علیه
السّلام) نقل می‌کند که فرمود: ای علی؛ حسین (
علیه
السّلام) را زیارت کن و زیارت او را رها مکن. گفتم: ثواب کسی که او را زیارت کند چیست؟ فرمود: کسی که با پای پیاده به زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) برود، خداوند در ازای هر قدمی که بر می‌دارد، یک ثواب برای او می‌نویسد و یک گناه از او محو می‌کند و یک درجه به او می‌دهد....
روایت سوم: ابوسعید القاضی از امام صادق (
علیه
السّلام): من اتی قبر الحسین (
علیه
السّلام) ماشیا
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْقُرَشِی الرَّزَّازُ عَنْ خَالِهِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَینِ بْنِ اَبِی الْخَطَّابِ عَنْ اَحْمَدَ بْنِ بَشِیرٍ السَّرَّاجِ عَنْ اَبِی سَعِیدٍ الْقَاضِی: ... سَمِعْتُ اَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یقُولُ مَنْ اَتَی قَبْرَ الْحُسَینِ ع مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ وَ بِکُلِّ قَدَمٍ یرْفَعُهَا وَ یضَعُهَا عِتْقَ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ اِسْمَاعِیل…
ابوسعید قاضی می‌گوید: از امام صادق (
علیه
السّلام) شنیدم که فرمود: کسی که با پای پیاده امام حسین (
علیه
السّلام) را زیارت کند، خداوند متعال در ازای هر قدمی که بر می‌دارد و می‌گذارد، ثواب آزاد کردن بنده‌ای از اولاد
حضرت اسماعیل (علیه‌السّلام) را به او می‌دهد.
روایت چهارم: الحسین بن ثویر بن ابی فاختة از امام صادق (
علیه
السّلام)
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یحْیی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عُبَیدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِی بْنِ اَبِی عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الْجَبَّارِ النَّهَاوَنْدِی عَنْ اَبِی سَعِیدٍ عَنِ الْحَسَینِ بْنِ ثُوَیرِ بْنِ اَبِی فَاخِتَةَ قَالَ قَالَ اَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یا حُسَینُ اِنَّهُ مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یرِیدُ زِیارَةَ قَبْرِ الْحُسَینِ بْنِ عَلِی (
علیه
السّلام) اِنْ کَانَ مَاشِیاً کُتِبَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ مُحِی عَنْهُ سَیئَةٌ…
حسین بن ثویر بن ابی‌فاخته می‌گوید: امام صادق (
علیه
السّلام) فرمود: ای حسین؛ کسی که از خانه‌اش بیرون رود و قصد زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) کند، اگر پیاده باشد، در ازای هر قدم او یک حسنه نوشته می‌شود و یک گناه از او محو می‌گردد.
حَدَّثَنِی اَبُو الْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ اَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ وَ اَحْمَدَ بْنِ اِدْرِیسَ جَمِیعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَبِی عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الْجَبَّارِ النَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ اَبِی سَعِیدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ بْنِ اَبِی فَاخِتَةَ قَالَ قَالَ اَبُو عَبْدِ اللَّهِ
علیه السلام...
روایاتی که ثواب پیاده‌روی در حالات خاص را بیان می‌کند
مفضل بن عمر از امام صادق (
علیه
السّلام): فلک بکل قدم رفعتها او وضعتها...
در این روایت امام صادق (
علیه
السّلام) ثواب خاصی را برای هر قدمی کسی که به زیارت سیدالشهدا (
علیه
السّلام) رفته و زیارت مذکوره توسط ایشان را بخواند بیان می‌فرمایند: حدثنی ابی عن سعد بن عبدالله، عن ابی عبدالله الرازی، عن الحسن بن علی بن ابی حمزة، عن الحسن بن محمد بن عبد الکریم ابو علی، عن المفضل بن عمر، عن جابر الجعفی (۱)، قال: قال ابو عبدالله (
علیه
السّلام) للمفضل: کم بینک وبین قبر الحسین (
علیه
السّلام)، قال: قلت: بابی انت وامی یوم وبعض یوم آخر، قال: فتزوره، فقال: نعم، فقال: الا ابشرک الا افرحک ببعض ثوابه، قلت: بلی جعلت فداک، قال: فقال لی: ان الرجل منکم لیاخذ فی جهازه ویتهیا لزیارته فیتباشر به اهل السماء، فاذا خرج من باب منزله راکبا او ماشیا وکل الله به اربعة آلاف ملک من الملائکة یصلون
علیه حتی یوافی قبر الحسین (
علیه
السّلام). یا مفضل اذا اتیت قبر الحسین بن علی (علیهما
السّلام) فقف بالباب وقل هذه الکلمات، فان لک بکل کلمة کفلا من رحمة الله... فلک بکل قدم رفعتها او وضعتها کثواب المتشحط بدمه فی سبیل الله.
جابر جعفی می‌گوید امام صادق (
علیه
السّلام) به مفضل فرمودند: چه مقدار بین تو و قبر حسین (
علیه
السّلام) فاصله است؟ گفت: پدر و مادرم به فدای شما، مقداری بیشتر از یک روز؛ حضرت فرمودند: آیا او را زیارت می‌کنی؟ پاسخ داد: آری! حضرت فرمودند: آیا به تو بشارت ندهم؟ آیا تو را به بخشی از ثواب این زیارت خوشنود نسازم؟ گفتم چرا؛ فرمود: یکی از شما وقتی وسائل سفر خود را مهیا کرده و آماده زیارت حضرت می‌شود،
ملائکه آسمان خوشنود می‌شوند؛ وقتی که از منزل خود سواره یا پیاده بیرون رفت، خدای متعال چهار هزار ملک را موکل بر او می‌کند که بر او درود بفرستند تا به قبر حسین (
علیه
السّلام) برسد؛ ای مفضل! وقتی به قبر حسین (
علیه
السّلام) آمدی کنار در بایست و این کلمات را بگو که به هر کلمه‌ای پاداش یک جزء از رحمت الهی شامل حالت خواهد شد... وقتی چنین کردی به ازای هر قدمی که برداری یا بر زمین بگذاری مانند ثواب کسی داری که در راه خدا خونش بر زمین جاری شده باشد.
بشیر دهان از امام صادق (
علیه
السّلام): در این روایت امام صادق (
علیه
السّلام) ثواب پیاده رفتن به قبر سیدالشهدا (
علیه
السّلام) در
روز عرفه برای کسی که در
فرات غسل کند را بیان می‌فرمایند؛ البته این روایت با دو متن بیان شده است:
متن اول
حدثنی محمد بن جعفر القرشی الرزاز الکوفی، عن خاله محمد بن الحسین بن ابی الخطاب، عن محمد بن اسماعیل، عن صالح بن عقبة، عن بشیر الدهان قال: قلت لابی عبدالله (
علیه
السّلام): ربما فاتنی الحج فاعرف عند قبر الحسین (
علیه
السّلام)، قال: احسنت یا بشیر ایما مؤمن اتی قبر الحسین (
علیه
السّلام) عارفا بحقه فی غیر یوم عید کتب الله له عشرین حجة وعشرین عمرة مبرورات متقبلات وعشرین غزوة مع نبی مرسل او امام عادل، ومن اتاه فی یوم عید کتب الله له مائة حجة ومائة عمرة ومائة غزوة مع نبی مرسل او امام عادل، ومن اتاه فی یوم عرفة عارفا بحقه کتب الله له الف حجة و الف عمرة متقبلات والف غزوة مع نبی مرسل او امام عادل. قال: فقلت له: وکیف لی بمثل الموقف، قال: فنظر الی شبه المغضب ثم قال: یا بشیر ان المؤمن اذا اتی قبر الحسین (
علیه
السّلام) یوم عرفة واغتسل فی الفرات ثم توجه الیه، کتب الله له بکل خطوة حجة بمناسکها ولا اعلمه الا قال: وغزوة.
بشیر دهان می‌گوید به امام صادق (
علیه
السّلام) عرض کردم: گاهی اوقات حج از من فوت می‌شود ولی روز عرفه را در کنار قبر امام حسین (
علیه
السّلام) می‌روم؛ حضرت فرمودند: کار نیکی انجام دادی ای بشیر! کسی که عارف به حق سیدالشهدا (
علیه
السّلام) باشد و در غیر روز عید به نزد قبر حضرت بیاید خدای متعال برای او ثواب بیست حج و بیست عمره مبرور و مقبول و بیست
غزوه به همراه نبی مرسل یا امام عادل می‌نویسد؛ و کسی که در یک روز عید به نزد قبر حضرت بیاید خدا برای او ثواب صد حج و صد عمره و صد غزوه به همراه پیامبر مرسل یا امام عادل می‌نویسد، و کسی که در روز عرفه عارفا به حق سیدالشهدا به نزد قبر حضرت بیاید خدا برای او ثواب هزار حج و هزار عمره مقبول و هزار جهاد به همراه نبی مرسل و یا امام عادل می‌نویسد؛ به حضرت عرض کردم و چگونه می‌توانم مثل کسی باشم که در
عرفات است؟!
حضرت در حالتی شبیه خشم به من فرمودند: ای بشیر! به درستیکه
مومن وقتی به قبر حسین (
علیه
السّلام) در روز عرفه می‌آید و در فرات غسل می‌کند و به سمت قبر حضرت می‌رود، خدا برای او به هر قدمی یک حج را با مناسک آن می‌نویسد و سپس فرمود و یک
جهاد!
متن دوم:
حدثنی ابی رحمه الله وجماعة اصحابی رحمهم الله، عن محمد بن یحیی واحمد بن ادریس جمیعا، عن العمرکی بن علی، عن یحیی الخادم لابی جعفر الثانی (
علیه
السّلام)، عن محمد بن سنان، عن بشیر الدهان، قال: سمعت ابا عبدالله (
علیه
السّلام) یقول وهو نازل بالحیرة وعنده جماعة من الشیعة، فاقبل الی بوجهه فقال: یا بشیر احججت العام، قلت: جعلت فداک لا ولکن عرفت بالقبر قبر الحسین (
علیه
السّلام)، فقال: یا بشیر والله ما فاتک شئ مما کان لاصحاب مکة بمکة، قلت: جعلت فداک فیه عرفات فسره لی. فقال: یا بشیر ان الرجل منکم لیغتسل علی شاطئ الفرات ثم یاتی قبر الحسین (
علیه
السّلام) عارفا بحقه فیعطیه الله بکل قدم یرفعها او یضعها مائة حجة مقبولة ومائة عمرة مبرورة ومائة غزوة مع نبی مرسل الی اعداء الله واعداء رسوله، یا بشیر اسمع وابلغ من احتمل قلبه، من زار الحسین (
علیه
السّلام) یوم عرفة کان کمن زار الله فی عرشه.
بشیر دهان می‌گوید: از امام صادق (
علیه
السّلام) شنیدم که به همراه گروهی از
شیعه به سمت
حیره می‌رفت؛ به من رو کرده و فرمودند: ای بشیر، آیا امسال حج به جا آوردی؟ گفتم: فدای شما بشوم، خیر ولی عرفه در کنار قبر حسین (
علیه
السّلام) بودم؛ فرمودند: ای بشیر قسم به خدا چیزی از آنچه برای اصحاب
مکه در مکه بود، از تو فوت نشده است؛ گفتم: قربان شما شوم، آنجا عرفات هم هست، (چگونه ممکن است من از آنها بهره کمتری نبرده باشم) برای من توضیح دهید؛ فرمودند: ای بشیر وقتی یکی از شما در ساحل فرات غسل می‌کند و سپس به قبر حسین بن علی عارفا بحقه می‌رود، خدا به او به هر قدمی که بردارد و یا بگذارد، صد حج مقبول و صد عمره مبرور و صد جهاد همراه پیامبر مرسل بر ضد دشمنان خدا و رسولش می‌دهد؛ ای بشیر بشنو و این را به کسی که قلب وی توانایی داشته باشد بگو! کسی که حسین (
علیه
السّلام) را زیارت کند مانند کسی است که خدا را در
عرش زیارت کرده باشد!
رفاعة بن موسی النخاس از امام صادق (
علیه
السّلام)
این روایت در مورد کسی است که در ایام عادی پیاده به نزد قبر حضرت (
علیه
السّلام) رفته و در فرات غسل کند:
حدثنی جعفر بن محمد بن ابراهیم بن عبید الله الموسوی، عن عبدالله بن نهیک، عن محمد الفراشی، عن ابراهیم بن محمدالطحان، عن بشیر الدهان، عن رفاعة بن موسی النحاس، عن ابی‌عبدالله (
علیه
السّلام)، قال: ان من خرج الی قبر الحسین (
علیه
السّلام) عارفا بحقه وبلغ الفرات واغتسل فیه وخرج من الماء کان کمثل الذی خرج من الذنوب، فاذا مشی الیالحائر لم یرفع قدما ولم یضع اخری الا کتب الله له عشر حسناتومحی عنه عشر سیئات؛ امام صادق (
علیه
السّلام) فرمودند: کسی که عارف به حق امام حسین (
علیه
السّلام) باشد و به زیارت آن حضرت رفته و به فرات برسد و در آن غسل کند و از آب بیرون آید مانند کسی است که از گناهان بیرون آمده باشد؛ پس وقتی که پیاده به حائر برود قدم از قدم بر نمی‌دارد مگر اینکه خدا برای او ده حسنه نوشته واز او ده سیئه پاک می‌کند!
البته این متن در
وسائل الشیعه متن
اسلامیه با کمی تغییر آمده است:
وعنه، عن الحسین (الحسن خ ل) بن محمد، عن حمید بن زیاد، عن عبید بن نهیک، عن محمد بن فراس، عن ابراهیم بن محمد الطحان، عن بشیر الدهان، عن رفاعة النحاس، عن ابی عبدالله (
علیه
السّلام) قال: اخبرنی ابی ان من خرج الی قبر الحسین (
علیه
السّلام) عارفا بحقه غیر مستکبر وبلغ الفرات ووقع فی الماء وخرج من الماء کان مثل الذی یخرج من الذنوب، واذا مشی الی الحسین (
علیه
السّلام) فرفع قدما ووضع اخری کتب الله له عشر حسنات ومحی عنه عشر سیئات.
تعدادی از گزارش‌های روایی، اگر چه دلالت مستقیم بر زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پیاده ندارد، اما می‌توان از آنها به عنوان شواهدی برای جواز این امر استفاده نمود.
قرینه نخست، آن دسته روایاتی است که می‌گوید: شایسته است زائر با حالت غبارآلود، به زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) برود. روشن است پیاده‌روی برای زیارت سالار شهیدان (
علیه
السّلام)، از جمله طُرُقی است که این حالت را به دنبال دارد.
ممکن است این پرسش مطرح شود: عباراتی مانند مَکْرُوباً شَعِثاً مُغْبَرّاً، به مقتضای مسافرت با امکانات آن روزگار است زیرا در آن روزگار مسافرت با مرکب بود و این به خودی خود غبارآلودگی و... را به همراه داشت. در واقع، امام (
علیه
السّلام) وصف زیارت آن روزگار را می‌کند نه آنکه در این ایام هم که امکانات پیشرفته فراهم است انسان به گونه‌ای مسافرت کند که غبارآلود گردد.
در پاسخ از این پرسش باید گفت: همانطور که از روایت ذیل بر می‌آید، نفس چنین عملی مطلوب است نه آنکه توصیف مسافرت‌های آن روزگار بوده باشد.
روایت یکم:
حَدَّثَنِی اَبِی وَ اَخِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ غَیْرُهُمْ رَحِمَهُمُ اللَّهُ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ اَبِی خَلَفٍ عَنْ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی الْاَشْعَرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ بَعْضِ اَصْحَابِنَا عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اِذَا اَرَدْتَ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ ع فَزُرْهُ وَ اَنْتَ کَئِیبٌ حَزِینٌ مَکْرُوبٌ شَعِثاً مُغْبَرّاً جَائِعاً عَطْشَاناً فَاِنَّ الْحُسَیْنَ قُتِلَ حَزِیناً مَکْرُوباً شَعِثاً مُغْبَرّاً جَائِعاً عَطْشَاناً...
امام صادق (
علیه
السّلام): هنگامی که خواستی حسین (
علیه
السّلام) را زیارت کنی، پس او را با حالی غمگین و اندوه‌ناک و ناراحت و ژولیده و گرفته و گرسنه و تشنه زیارت کن، زیرا حسین (
علیه
السّلام) در حالی که غمگین و ناراحت و ژولیده و گرفته و گرسنه و تشنه بود، کشته شد.
روایت دوم:
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ ره قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ یَرْفَعُهُ اِلَی اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اِذَا زُرْتَ اَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَزُرْهُ وَ اَنْتَ حَزِینٌ مَکْرُوبٌ شَعِثٌ مُغْبَرٌّ جَائِعٌ عَطْشَانُ فَاِنَّ الْحُسَیْنَ ع قُتِلَ حَزِیناً مَکْرُوباً شَعِثاً مُغْبَرّاً جَائِعاً عَطْشَاناً...
امام صادق (
علیه
السّلام): اگر خواستی حسین (
علیه
السّلام) را زیارت کنی، با حالتی محزون و اندوهگین و ژولیده موی و غبارآلود و گرسنه و عطشان به زیارت او برو، زیرا که حسین (
علیه
السّلام) در حالی که محزون و اندوهگین و ژولیده موی و غبارآلود و گرسنه و تشنه بود، کشته شد.
در برخی روایات،
زیارت امیرمؤمنان (
علیه
السّلام) با پای پیاده سفارش شده است. این روایات به نوبه خود می‌تواند شاهدی بر جواز پیاده‌روی به زیارت معصومان (علیهم
السّلام) از جمله امام حسین (
علیه
السّلام) باشد زیرا می‌توان ادعا نمود این گزارش‌ها از مطلوبیت این امر نزد ائمه (علیهم
السّلام) حکایت دارند و شخص
امام علی (علیه‌السّلام) خصوصیتی ندارد.
روایت یکم:
مُحَمَّدُ بْنُ اَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ قَالَ وَجَدْتُ فِی کِتَابٍ کَتَبَهُ بِبَغْدَادَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الرَّازِی عَنِ الْحُسَینِ بْنِ اِسْمَاعِیلَ الصَّیمَرِی عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ زَارَ اَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةً وَ عُمْرَةً فَاِنْ رَجَعَ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّتَینِ وَ عُمْرَتَینِ.
امام صادق (
علیه
السّلام) فرمود: کسی که امیرمؤمنان (
علیه
السّلام) را با پای پیاده زیارت کند، خداوند متعال در ازای هر قدمی که آن شخص بر می‌دارد، یک حج و عمره برایش می‌نویسد. و اگر پیاده برگردد، خداوند در برابر هر گامی که او بر می‌دارد، دو حج و دو عمره برایش ثبت می‌کند.
روایت دوم:
عَنْهُ (مُحَمَّدُ بْنُ اَحْمَدَ بْنِ دَاوُد) عَنْ اَبِی الْحُسَینِ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُجَاوِرِ قَالَ حَدَّثَنَا اَبُو مُحَمَّدِ بْنُ الْمُغِیرَةِ الْکُوفِی قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَینُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ اَخِیهِ جَعْفَرٍ عَنْ رِجَالِهِ یرْفَعُهُ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ ع وَ قَدْ ذُکِرَ اَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِی بْنُ اَبِی طَالِبٍ ع فَقَالَ ابْنُ مَارِدٍ لِاَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مَا لِمَنْ زَارَ جَدَّکَ اَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ یا ابْنَ مَارِدٍ مَنْ زَارَ جَدِّی عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةً مَقْبُولَةً وَ عُمْرَةً مَبْرُورَةً وَ اللَّهِ یا ابْنَ مَارِدٍ مَا یطْعِمُ اللَّهُ النَّارَ قَدَماً اغْبَرَّتْ فِی زِیارَةِ اَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع مَاشِیاً کَانَ اَوْ رَاکِباً یا ابْنَ مَارِدٍ اکْتُبْ هَذَا الْحَدِیثَ بِمَاءِ الذَّهَبِ.
حسین بن محمد بن مالک از برادرش جعفر و او از روایت‌کنندگانش که آن را به آخرین راوی می‌رساند، گفته است: نزد امام صادق (
علیه
السّلام) بودم که نام امیرالمؤمنین (
علیه
السّلام) به میان آمد،
ابن‌مارد گفت: کسی که زیارت امام علی (
علیه
السّلام) برود چه پاداشی دارد؟ امام (
علیه
السّلام) فرمود: ای پسر مارد هر که جدّم امیرالمؤمنین (
علیه
السّلام) را زیارت نماید در حالی که به او
معرفت داشته باشد، خداوند متعال برای او به ازای هر گام حج و عمره مقبول می‌نویسد. ای پسر مارد به خدا
سوگند؛ خداوند گامی را که در برای زیارت امیرالمؤمنین (
علیه
السّلام) غبارآلود گردد، حال پیاده باشد یا سواره، به آتش نمی‌سوزاند. ای پسر مارد، این حدیث را با آب طلا بنویس.
ائمه (علیهم
السّلام) بر زنده نگه داشتن یاد آنها، همچنین رساندن پیامشان، سفارش اکید دارند. در آموزه‌های دینی، این مهم با مفاهیمی مانند «اِحیاء امر» به چشم می‌آید. امام صادق (
علیه
السّلام) در روایتی می‌فرماید: رَحِمَ اللَّهُ مَنْ اَحْیَا اَمْرَنَا.
آنچه از سخن امام صادق (
علیه
السّلام) قابل برداشت است آنکه «احیاء امر» اهل بیت (علیهم
السّلام) به‌طور مطلق و با هر شکلی، مطلوب است. بنابراین؛ هر عملی را که در راستای زنده نگه‌داشتن نام و یاد اهل بیت (علیهم
السّلام) و ترویج معارف آنها باشد، مورد پسند است.
بدون تردید امروزه زیارت سالار شهیدان با پای پیاده در ایامی چون اربعین حسینی، با آن‌همه شور و شوق وصف ناشدنی که در آن مشاهده می‌شود، شکوهمند‌ترین شکل ممکن برای زنده نگه داشتن راه و رسم امام حسین (
علیه
السّلام) است. به جرات می‌توان ادعا نمود، کمتر مراسمات مذهبی پیدا می‌شود که بتواند پیام عاشورا را با این شکوه و قداست به گوش جهانیان برساند.
بنابراین؛ اگر هیچ دلیل دیگر بر جواز پیاده روی زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) نباشد، تنها مطلب فوق، به نوبه خود دلیل کافی بر مشروعیت این امر به شمار می‌رود.
پیاده‌روی برای زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) از منظر فقه امامیه:
اندیشمندان امامیه، با استمداد از کلمات اهل بیت (علیهم
السلام)، قائل به استحباب زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده شده و این مساله را در میراث فقهی‌شان مطرح نمودند. آنچه در پی می‌آید نمونه‌هایی از آراء فقهاء امامیه در این‌باره است.
شیخ صدوق (رحمةالله
علیه) در کتاب «ثواب الاعمال» زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) را از جمله کارهای مستحبی بر می‌شمرد و دو روایت «مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یرِیدُ زِیارَةَ قَبْرِ الْحُسَینِ بْنِ عَلِی (
علیه
السّلام) اِنْ کَانَ مَاشِیاً...» و روایت «اِنَّ الرَّجُلَ لَیَخْرُجُ اِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع فَلَهُ اِذَا خَرَجَ مِنْ اَهْلِهِ بِاَوَّلِ خُطْوَةٍ...» را لابلای مجموعه روایات این قسمت می‌آورد.
شیخ مفید (رحمةالله
علیه) در کتاب «
المزار» روایت «مَن خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ص اِنْ کَانَ مَاشِیاً...» را ضمن مجموعه روایات پیشین آورده است.
شیخ طوسی (رحمةالله
علیه) در کتاب فقهی «
تهذیب الاحکام» همین روایت را در باب «فضل زیارة الحسین
علیه
السلام» آورده است.
صاحب وسائل از مجموع روایات ائمه (علیهم
السلام)، استحباب پیاده‌روی برای زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) را استفاده می‌کند و باب مستقلی را تحت عنوان «بَابُ اسْتِحْبَابِ الْمَشْی اِلَی زِیارَةِ الْحُسَین
علیه
السلام» می‌گشاید.
بر پایه آنچه گذشت؛ چنین نتیجه حاصل شد که زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده، نمونه‌ی بارز احیاء امر اهل بیت (علیهم
السّلام) است. همچنین با استناد به روایاتی که
زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده را ترغیب نموده، و روایاتی که قدم برداشتن در مسیر زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) را دارای
اجر و
پاداش می‌داند، زیارت امام حسین (
علیه
السّلام) با پای پیاده از جمله در ایام
اربعین حسینی، نه تنها یک
مستحب عادی است بلکه
ائمه (علیهم‌السّلام) به این اَمر عنایت داشتند و
شیعیان را بدان تشویق فراوان نمودند. در پایان بیان شد که این مساله از منظر فقه امامیه قطعا مستحب است.
موسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله «آیا پیاده روی برای زیارت امام حسین علیه السلام مستند دینی دارد؟»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۲/۱۹.
